آوا هاشمیاختلالات کائکوتروفی در خرگوش
در این مقاله اختلالات کائکوتروفی در خرگوش بررسی خواهد شد:
کائکوتروفی نرمال
کائکوتروفی اشاره به خوردن پشکل‌های نرم (کائکوتروفها) خوشهای که در گلوله‌های ژله ای کپسوله شده‌اند، دارد و این مواد دارای بوی تند از میان روده دفع می‌شوند. کائکوتروفها حاوی مخمرها، پروتئاز و باکتری و محصولات تخمیری هستند که شامل اسید آمینه‌ها، اسیدهای چرب سبک، ویتامین‌ها و آنزیم‌هایی همچون آمیلاز و لیزوزوم هستند. کائکوتروفها منبع با ارزشی از مواد غذایی برای خرگوش هستند. کائکوتروفی تقریباً در سن سه هفتگی شروع شده و تا ۶ هفتگی استقرار می‌یابد (لانگ، ۱۹۸۱).
کائکوتروفها تقریباً ۴ ساعت پس از آخرین وعده غذایی در خلال دوره‌های آرام روز یا شب و زمانی که خرگوش در حال استراحت است، تولید می‌شوند. برای جذب آن‌ها دوره بدون آشفتگی نیاز است (لانگ، ۱۹۸۱). بسیاری از خرگوش‌های خانگی کائکوتروفها را در طول صبح تولید می‌کنند و اگر روالشان به هم بخورد، توده‌های خورده نشده کائکوتروفها را رها می‌سازند. گاهی اوقات این پدیده در خرگوش‌هایی که بیهوشی یا سایر فرآیندها برایشان تجویز شده، اتفاق می‌افتد.
پشکل‌های نرم در زیر قفس یا کریر یافت می‌شوند ولی الزاماً نگران کننده نیستند. خوردن کائکوتروفها از مقعد با تحریک mechanoreceptors راست روده و استشمام بوی تند پشکل‌های نرم آغاز میشود. بوی تند کائکوتروفها متأثر از اسیدهای چرب سبکی است که درون آن‌ها وجود دارند. خرگوش‌های عاری از Germ کائکوتروفها را نمی‌خورند (لانگ، ۱۹۸۱). متابولیتها و هورمون‌ها، اشتهای خرگوش را برای خوردن کائکوتروفها متأثر می‌سازد (فیکیت، ۱۹۸۹).
زمانی که کمبود غذا وجود دارد، همه کائکوتروفها مصرف می‌شوند.
زمانی که غذا طبق میل در دسترس است، میزان کائکوتروفهای مصرفشده متأثر از میزان پروتئین و فیبر مواد غذایی است. با افزایش میزان فیبر، میزان کائکوتروفی افزایش می‌یابد ولی سطوح بالای پروتئین، آن را کاهش می‌دهند. افزایش فیبر غیر قابل هضم از رژیم غذایی نهتنها خرگوش را وادار به خوردن کائکوتروفها می‌کند بلکه باعث سفت تر شدن گلوله‌ها و چسبناکی کمتر آن‌ها میشود. خرگوش‌های سالمی که رژیم غذایی دارای فیبر بالا می‌خورند، همه کائکوتروفشان را مصرف می‌کنند ولی آن‌هایی که رژیم غذایی غلهای و دارای فیبر پایین می‌خورند، معمولاً کائکوتروفها را نمی‌خورند.
در برخی رژیم‌های غذایی (به ویژه آن‌هایی که حاوی گیاهان و بنشن‌های خاص هستند) پشکل‌های نرم جذابیت کمتری نسبت به حالت معمولی دارند (لانگ، ۱۹۸۱). بسیاری از بیماری‌ها، کائکوتروفیک نرمال را از طریق تغییر انسجام یا ترکیب کائکوتروفها و یا تداخل با خوردن کائکوتروفها از مقعد تغییر می‌دهند. خرگوش‌هایی که کائکوتروفهایشان را نمی‌خورند، از ویتامین‌ها و اسید آمینه‌های خاصی که توسط میکروفلورای caecal سنتز می‌شوند، محروم خواهند شد.
اثر کائکوتروفی بر پروتئین و متابولیسم اسید آمینه در خرگوش‌هایی که رژیم غذایی ضعیفی دارند و دچار کمبود اسید آمینه هستند، نسبت به خرگوش‌هایی که میزان پروتئین بیشتری می‌خورند، بزرگ‌تر است (جیک سای و همکاران، ۱۹۸۵).
تفاوت میان کائکوتروفهای خورده نشده و اسهال
یک خرگوش سالم دارای رژیم غذایی متعادل، کائکوتروفها را مستقیماً از مقعد می‌خورد و صاحبان خرگوش به هیچ وجه کائکوتروفها را نمی‌بینند و از وجود آن‌ها آگاه نمی‌شوند. چند مورد از بیماری‌ها موجب ایجاد اختلال در خوردن کائکوتروفها می‌شوند.
کائکوتروفی غیرعادی
بر میزان پشکل خورده نشده و جمع شده در کف جعبه یا چسبیده به خز اطراف مقعد اثرگذار است. بوی خاص و تند کائکوتروفهای خورده نشده و انسجام خمیری و هموار آن‌ها باعث میشود که صاحبان خرگوش آن‌ها را با اسهال اشتباه بگیرند؛ بنابراین در ابتدای جلسه مشاوره، تمییز دادن پشکل‌های نرم خورده نشده و اسهال اهمیت دارد. پشکل‌های نرم خورده نشده وضعیت ناخوشایندی هم برای صاحبان و هم خرگوش ایجاد می‌کنند ولی تهدیدکننده حیات نیستند.
اسهال موجب آشفتگی‌های مهمی در متابولیسم آب و الکترولیت شده و می‌تواند به سرعت موجب مرگ شود. کائکوتروفها بهطور متناوب و هنگامی که خرگوش در حال استراحت است، یک یا دو بار در هر ۲۴ ساعت تولید می‌شوند. مقادیر فراوان توده‌های پشکل سفت در فواصل تولید پشکل نرم تولید می‌شوند و بهصورت پشکل‌های نرم پراکنده شده روی رختخواب یا کف جعبه دیده شوند.
خرگوش‌هایی که مبتلا به التهاب روده یا اسهال واقعی هستند
توده‌های پشکل سفت را تولید نمی‌کنند بلکه مواد پشکل نرمی را که احتمالاً با mucus ترکیب شده، تولید می‌کنند. خرگوش‌هایی که از اختلالات کائکوتروفیک رنج می‌برند، به خوردن و تولید تعداد زیاد توده‌های پشکل سفت ادامه می‌دهند. خرگوش‌های مبتلا به اسهال، معمولاً بی اشتها و افسرده هستند. با اینکه کائکوتروفهای خورده نشده مستقیماً تهدیدکننده حیات نیستند اما پیامدهایی برای رفاه خرگوش دارند.
درمان موفقیت آمیز این وضعیت در کوتاه مدت دشوار بوده و امکان عود آن وجود دارد. صاحبان خرگوش به دلیل بوی تند و دردسر حمام و تمیز کردن قسمت تناسلی خرگوش خانگی، سرخورده می‌شوند. بوی دائم و وجود توده پشکل ممکن است موجب رها کردن حیوان توسط صاحب شده و یا اینکه آن را به حیات وحش بازگردانند. بوی تند کائکوتروفهای خورده نشده در طول تابستان مگس‌ها را جذب کرده و بر ریسک بالای fly strike تأثیر می‌گذارد.
شرایط جسمانی که با کائکوتروفی تداخل دارند
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث توقف مصرف کائکوتروفها شوند. هر بیماری پوستی که ناحیه perineal را دردناک و زخم کند، به طور بالقوه مانع کائکوتروفی میشود. میزان اسید چرب سبک کائکوتروفها نهتنها بوی خاصی ایجاد می‌کند بلکه پوست زیر توده ماده پشکل دلمه بسته را نیز می‌سوزاند. Perineum خرگوش ناحیه بسیار حساسی است و اگر پوست زخم شده باشد، ممکن است خرگوش نسبت به تمیز کردن این ناحیه و خوردن کائکوتروفها از مقعد، بی میل باشد که باعث میشود تا دایره بدخیمی شکل گیرد که موجب تشکیل پوست مجروح و ملتهب شده perineal شود.
خزهای پرپشت، نرم و با رشد سریع خرگوشها موجب ایجاد توده‌های بزرگ خز در اطراف مقعد و زیر دم می‌شوند. امکان تمیز کردن بافت پرپشت خز این خرگوشها وجود ندارد. پشکل‌های نرم در خز گیر کرده و مانعی فیزیکی برای مقعد ایجاد می‌کنند. خرگوش برای دسترسی به مقعد و خوردن کائکوتروفها، باید در وضعیت صحیحی قرار گیرد.
هر بیماری که انعطاف پذیری را کاهش دهد، تعادل را بر هم زده یا موجب عدم تحرک در نتیجه کائکوتروفهای خورده نشده میشود. این موضوع مستلزم محدودیت در قفس یا کریر کوچک است. معمولاً خرگوش‌های چاق برای چرخیدن و دسترسی به perineum جهت تمیز کردن یا خوردن کائکوتروفها مشکلات زیادی دارند. خرگوش‌هایی که پوست شل دارند، معمولاً دارای چین‌های پوستی بزرگ perineal هستند (به ویژه اگر اضافه وزن داشته باشند).
چین‌های پوستی
امکان عفونی و زخم شدن را داشته و تمیز کردن را دردناک می‌کنند. مواد پشکل ممکن است در چین‌های پوست گیر کرده و مشکل را وخیم کند. برخی ماده‌های چاق یا حتی نرهای اخته شده، غبغب‌های بزرگی را ایجاد می‌کنند که مانع فیزیکی برای perineum است. خرگوش‌هایی که رژیم غذایی دارای فیبر پایین را به میل خود می‌خورند، احتمال چاقی و تنبلی‌شان وجود دارد. مشکلات اسکلتی عضلانی که انعطاف پذیری خرگوش را متأثر ساخته یا موجب درد هنگام چرخیدن برای دسترسی به مقعد را ایجاد می‌کنند، کائکوتروفی را مختل می‌نمایند.
بدشکلی‌های ستون فقرات ازجمله گوژپشتی یا spondylitis فقراتی، یافته‌های رایج رادیولوژیکی هستند. مفصل‌های آرتروزی یا زانوهای عفونی دردناک می‌توانند موجب بی میلی خرگوش برای تغییر وضعیت جهت تمیز کردن صحیح شوند. خرگوش‌های مبتلا ممکن است کائکوتروفها را از مقعد نخورند ولی آن‌ها را در رختخواب انباشته کرده و بعداً مصرف می‌کنند یا اینکه اصلاً آن‌ها را نمی‌خورند. بیماری دندان علت شایع نخوردن کائکوتروفها توسط خرگوش و تمیز نکردن ناحیه perineal است. گاهی اوقات، زمانی که سیخونک‌های تیز روی دندان‌های گونه بروز یابند و زبان را پاره کنند، کائکوتروفی ناگهان متوقف میشود.
در سایر موارد، بدجفتی دندان پیشین مانع برداشتن و مصرف کائکوتروفها میشود. هر بیماری که اشتها را کاهش دهد، موجب کم شدن میل به کائکوتروفها میشود؛ بنابراین تقریباً هر وضعیتی که خرگوش را ناخوش کند، موجب نخوردن کائکوتروفها میشود. بیماری عصبی که حس بویایی یا گذرگاه‌های عصبی را (که mechanoreceptors راست روده را تأمین می‌کنند) متأثر کند، باعث مختل شدن کائکوتروفی خواهد شد. بیماری فلج کننده دیسک، نابجایی‌ها یا شکستگی‌های lumbosacral جراحات granulomatous در سیستم عصب مرکزی که ناشی از E. cuniculi هستند، احتمالاً موجب این نقایص می‌شوند.
انسجام کائکوتروفها
اگرچه کائکوتروفها نرمتر از پشکل‌های سفت هستند ولی باید انسجام خمیری محکمی داشته باشند. کائکوتروفهای خورده نشده از لحاظ انسجام نرم بوده و به جای اینکه روی رختخواب بیفتند، به احتمال بیشتری در خز زیر دم گیر می‌کنند؛ بنابراین تغییر بافت کائکوتروفها طوری است که اگر محکم تر باشند به نفع خرگوش و صاحبان است.
کائکوتروفها
میزان پروتئین و آب بیشتر و فیبر کمتری نسبت به توده‌های پشکل سفت دارند. میزان و انسجام کائکوتروفها متأثر از میزان فیبر رژیم غذایی است. نوع فیبر مهم است. افزایش میزان فیبر غیر قابل هضم در رژیم غذایی، حجم و انسجام پشکل‌های نرم را متأثر نمی‌سازد زیرا تکه‌های بزرگ فیبر وارد میان روده نمی‌شوند (فراگا و همکاران، ۱۹۹۱؛ گارسیا و همکاران، ۱۹۹۵).
افزایش میزان فیبر تخمیرپذیر رژیم غذایی بر انسجام کائکوتروف تأثیر دارد زیرا تکه‌های کوچک فیبر وارد میانروده می‌شوند. بخش اعظم منبع فیبر، ترکیب فیبر غیر قابل هضم و تخمیرپذیر است؛ بنابراین افزایش میزان فیبر کلی رژیم غذایی، احتمالاً میزان فیبر تخمیرپذیری را که به میانروده می‌رسد، افزایش می‌دهد.
همچنین افزایش فیبر رژیم غذایی، موجب افزایش میل به کائکوتروفها و افزایش تولید پشکل‌های نرم میشود (کاربان و پیکیور، ۱۹۹۸). انسجام پشکل‌های نرم نیز متأثر از میزان آب است و آب از پشکل‌های نرم در خلال عبور آن‌ها از طریق روده جذب میشود و نوسانات زمان انتقال می‌تواند منجر به تغییر انسجام پشکل‌های نرم شود.
ارائه غذاهای جدید
به ویژه اقلام آبداری مانند کاهو و میوه می‌تواند انسجام کائکوتروفها را تغییر داده و آن‌ها را سیالتر کند. این تغییر ناپایدار می‌تواند ناشی از تغییرات زمان انتقال یا تغییر در میکروفلورای روده caecal باشد. میزان نشاسته مواد غذایی تأثیری بر ترکیب شیمیایی محتویات caecal یا ترکیب پشکل‌های سفت یا نرم ندارد (کارابونا و همکاران، ۱۹۸۸). در کوتاه مدت، درمان به کوتاه کردن، پاکسازی و تشخیص علت کائکوتروفهای خورده نشده مربوط میشود. بلندمدت، تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن موردنیاز است.
در این مقاله اختلالات کائکوتروفی در خرگوش بررسی شد.
وبسایت و اینستاگرام ما را دنبال نمایید
به روز ترین کلینیک دامپزشکی تهران، کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱
طب خرگوش
نویسنده:پروفسور مولی وارگا
مترجم:آقای دکتر احمدرضا الهیار ترکمن
قبل از انجام هرگونه اقدام با دامپزشک خود مشورت نمایید؛ادمین و سایت روژان پت هیچگونه مسئولیتی در قبال اقدامات خودسرانه و عواقب ناشی از آن ندارد.
