آوا هاشمیضعف عمومی عضلانی در خرگوشها
در این مقاله ضعف عمومی عضلانی در خرگوشها بررسی خواهد شد:
سندروم ضعف عمومی عضلانی در انگلستان شناسایی شده است. این بیماری به صورت “سندروم خرگوش آویزان” معروف است و در اروپا و آمریکا گزارش شده است. خرگوشهای مبتلا از ضعف عضلانی با درجههای مختلف از فلجی موضعی گرفته تا flaccidparalysis، رنج میبرند و قادر به حرکت نیستند ولی اگر آب و غذا در اختیارشان باشد، قادر به خوردن و نوشیدن هستند.
معمولاً خرگوشها در صبح وضعیت ضعیفی دارند. بسیاری از موارد با درمان حمایتی معمولاً ظرف سه روز احیاء میشوند ولی احتمال عود بیماری هم وجود دارد. نظریههای زیادی در مورد علت این سندروم ناشی از hypokalaemia و مسمویت گیاهی وجود دارد.
این بیماری نیاز به بررسی بیشتری دارد. تشخیص خوب برای سندروم لازم است و خرگوش در مراحل اولیه از روی ترحم کشته نمیشود. معمولاً ریکاوری بین ۲-۳ روز با هر درمانی، طول میکشد. درمان حمایتی بهویژه مکمل غذایی نیاز است.
چندین بیماری موجب ضعف عمومی عضلانی در خرگوشها میشود.
تشخیص افتراقی شامل موارد ذیل است:
- عصبی: جراحات فشردگی مهرهای، تصادفات cerebrovascular
- متابولیک: لیپیدوز کبدی، hypokalaemia
- مسمومیت: گیاهی یا mycotoxins، آفتکشهای تریازین
- عفونتها: E. cuniculi
- ارثی: ضعف عضلانی gravis
- تغذیهای: کمبود ویتامین E/سلنیوم
علل احتمالی ضعف عمومی عضلانی در خرگوشها
Hypokalaemia
Hypokalaemia در برخی موارد “سندروم خرگوش آویزان” که الکترولیتها اندازهگیری شدهاند، یافت شد (هارکورت-براون، اطلاعات منتشرنشده). کمبود پتاسیم آزمایشگاهی در خرگوشها مورد بررسی قرار گرفته است. هاوو و هرندون (۱۹۵۴) رژیم غذایی را که کمبود پتاسیم داشت، به خرگوشهای بالغ خوراندند. جانوران مبتلا اختلالات رفتاری مانند بیقراری را قبل از بروز دیستروفی عضلانی از خود نشان دادند. فلجی از پاهای عقبی به پاهای جلو و عضلات گردن پیشروی کرد. درنهایت خرگوش توان حرکتی اش را از دست داد، بدن او سست و هر قسمت از بدن لنگ شد.
نویسندگان اذعان داشتند که paralysis در رژیم غذایی با میزان پتاسیم ۰.۳ درصد و کافی برای رشد موش و خوک اتفاق میافتد. نیاز پتاسیم رژیم غذایی برای خرگوشها ۰.۶-۰.۹ درصد تعیین شده است (هانت و هارینگتون، ۱۹۷۴).
خرگوشها به عنوان حیواناتی گیاهخوار، به طور طبیعی رژیم غذایی سرشار از پتاسیم را مصرف میکنند؛ بنابراین کمبود اولیه رژیم غذایی بعید بوده و تنها ممکن است به دلیل بی اشتهایی رخ دهد. در جانوران سالم، تقریباً ۹۵ درصد از پتاسیم کل بدن intracellular است.
انسولین، آلدسترون و کاتکول آمینها در تعادل پتاسیم ایفای نقش میکنند و اثر hypokalaemic دارند. سندروم خوردن مجدد (در بسیاری از گونهها شناسایی شده است) موجب کاهش پتاسیم خون به دلیل تحریک انسولین هنگام بازگشت بدن از catabolism به anabolism میشود اما بسیاری از خرگوشهای مبتلا به سندروم خرگوش آویزان سابقه بی اشتهایی را ندارند.
خوردن مواد غذایی و جذب پتاسیم
از دستگاه رودهای متغیر است و رودهها پتاسیم کل بدن را از طریق تغییر میزان دفع کلیوی، تنظیم میکنند. آلدسترون دفع کلیوی پتاسیم را از طریق تأثیر بر مکانیسم تبادل یون در غلظت آلدسترون سرم تغییر میدهد که به دفع پشکلهای سفت یا نرم مرتبط است.
تراوش پتاسیم در روده بزرگ نیز بر اساس نوع پشکلی که از آن عبور میکند، متفاوت است. در سایر گونهها، hypokalaemia ناشی از کاهش مازاد پتاسیم یا از طریق دفع کلیوی یا دستگاه گوارش است. معمولاً hypokalaemia در حیوانات محلی از بیماری طولانی مدت تبعیت میکند و به وضعیت غیرنرمال سر و گردن، ضعف شدید، سستی شکمبه ای یا hypomotility، پشکلهای غیرنرمال، بی اشتهایی و tachycardia مرتبط است (ساتلر و همکاران، ۱۹۹۸).
در خرگوشها، عبور الکترولیتها در دیواره روده پیچیده بوده و میتوان تصور کرد که اختلالات گوارشی و حرکتی، تبادل پتاسیم را مختل میکنند. Hypokalaemia ممکن است ناشی از کاهش مازاد در دستگاه گوارش (بهویژه اگر محدودیت خوردن رژیم غذایی به دلیل بی اشتهایی اتفاق افتاده است) باشد.
پشکلهای نرم
میزان پتاسیم بالاتری (۱.۸ درصد) نسبت به پشکلهای سفت (۰.۵۷ درصد) دارند (لانگ، ۱۹۸۱). موکوس سرشار از پتاسیم است (رایلی و کورنیلیوس، ۱۹۸۹) و اسهال (خصوصاً اسهال موکوئید) میتواند موکوئید را القاء کند. اسهال آزمایشگاهی از طریق تلقیح کوکسیدوز ناشی از hypokalaemia آشکار در خرگوشها، القاء میشود (لیکویز و همکاران، ۱۹۷۸).
آزادسازی کاتکول آمین حجیم در سایر گونهها میتواند منجر به hypokalaemia شود که در بیماران postresuscitation و انسانهایی که وابسته به آب شیرین هستند، مشاهده شده است (ویلارد، ۱۹۸۹). القاء آزمایشگاهی آدرنالین درونوریدی موجب کاهش چشمگیر میزان پتاسیم پلاسما میشود (ریورتی و همکاران، ۱۹۹۳). در گونههای حساس به کاتکول آمین مانند خرگوشها، این احتمال وجود دارد که hypokalaemia ناشی از استرس، ترس یا hypothermia باشد.
بدون داشتن اطلاعات خاص در مورد خرگوشها، میتوان دستورالعملهای مربوط به مکمل پتاسیم را تنها با پیروی از اصول اولیه به کاررفته در سایر گونهها خورانید. در بسیاری از موارد، فراهم نمودن منبع پتاسیم غذایی موردنیاز است. در سایر گونهها، مکمل درونوریدی تجویز میشود، البته اگر غلظت پتاسیم پلاسما کمتر از ۲.۵ میلیمول/لیتر باشد (بیشاپ، ۱۹۹۸).
ممکن است غلظت پتاسیم سرم خون در خرگوشها در خلال بیاشتهایی افت کند (روبسون و همکاران، ۱۹۸۱) اما مقادیر پایین در خرگوش بیهوشنشده یافته مهمی است.
سمها
مسمومیت به عنوان علت ضعف عمومی عضلانی یا سندروم خرگوش آویزان در خرگوشها مطرح شده است. در آمریکا بیماری معروف به “بیماری سر پایین” ناشی از خوردن علوفه آلوده به شیرگیاه woolly pod (Asclepias eriocarpa) گزارش شده است.
جانوران مبتلا دچار فلج عضلات گردن و کاهش هماهنگی میشوند و ممکن است سست شدن، پوشش خشن مو، دمای غیر نرمال و پشکلهای قیر مانند رخ دهند.
اگر خرگوش غذا و گیاه خیلی زیاد مصرف نکند و آب در دسترس خرگوش قرار بگیرد تا بتواند آب و غذا بخورد، ریکاوری امکانپذیر است. پس از مرگ، haemorrhages کانونی در بسیاری از اندامها مشاهده شده است. ماده سمی، صمغ است. شیره گیاه Woolly pod در انگلستان رشد نمیکند. برخی علفکشها ممکن است موجب ضعف عضلانی شوند و در سندروم خرگوش آویزان دخالت داشته باشند. تریازینها بهطور وسیع در انگلستان به کار رفتهاند.
ریسک مسمومیت
از طریق خوردن محصول وجود دارد ولی ریسک مسمومیت از طریق خوردن گیاهان خوراکی اندک است (لورگیو و همکاران، ۱۹۹۶). استفاده مکرر از تریازینها در نواحی تککشت مانند ذرت موجب بروز گیاهان یا علفهایی میشود که در برابر مواد شیمیایی مقاوماند.
علوفه ممکن است با گیاهان مقاوم در برابر تریازین سمی، آلوده شود. atonia عضله، ضعف و فلج پا علائم بالینی هستند. در سایر گونهها، تشخیص خوب است و بیماری به ندرت مهلک خواهد بود. درمان با مراقبت symptomatic انجام میشود.
با اینکه خرگوشها جانورانی نیستند که بیشترین تأثیر از این گروه سمها را بپذیرند ولی LD50 خرگوشها به طور قابل ملاحظه ای نسبت به موشها کمتر است. جراحاتی مانند خونریزی قلبی، haemorrhage کلیوی و ریوی و انسداد کلیوی پس از مرگ دیده شدهاند. محتویات تازه معده برای تجزیه و تحلیل نیاز هستند.
Splay پا
“’Splay پا” اصطلاح غیر ویژهای برای توصیف هر بیماری به کار میرود که اعضاء بدن را مبتلا میکند و مانع ایستادن میشود. ناهنجاریهای شدید مادرزادی خرگوش، سیستم استخوانبندی را متأثر نموده و موجب subluxations یا بدشکلیهای اعضاء شده و از حرکت طبیعی جلوگیری میکند.
معمولاً این بیماری ناشی از ناتوانی adduct اعضاء است. پاهای عقبی بیشترین تأثیر را میپذیرند ولی splay پا در پاهای جلو نیز مشاهده شده است. این بیماری ممکن است یکطرفه باشد. در بسیاری از موارد درمان امکانپذیر نیست. هر مورد باید بر اساس ویژگیهای خود در نظر گرفته شود. برخی خرگوشها با فلجی خوب کنار میآیند.
دیستروفی عضلانی تغذیه ای
در سایر گونهها، دیستروفی عضلانی ناشی از کمبود سلنیوم یا ویتامین E است که موجب ضعف عمومی عضلانی میشود. ویتامین E و سلنیوم هر دو آنتی اکسیدان هستند. سلنیوم متشکل از آنزیم گلوتاتیون راکسیداز است که detoxification پراکسید تشکیل شده را در طول مدت متابولیسم بافت کاتالیز میکند. ویتامین E یک آنتی اکسیدان است که مانع بروز پراکسیدها میشود و اثر متقابل ناچیزی بر سلنیوم دارد.
در سایر گونهها ازجمله موشها، خوردن رژیم غذایی با کمبود ویتامین E/سلنیوم، باعث بروز بافت مردگی کبدی شده که با اضافه کردن سلنیوم یا ویتامین E پیشگیری میشود. خرگوشهایی که این رژیم غذایی را خوردهاند، دیستروفی عضلانی را بروز دادند که فقط با اضافه نمودن ویتامین E پیشگیری میشود و سلنیوم اثری ندارد.
بافتهای خرگوش مقادیر زیادی پراکسیدهای glutathione غیر سلنیوم دارند که این پدیده را توصیف میکند (چیکه، ۱۹۸۷). کمبود ویتامین E در واحدهای تجاری بهعنوان علت دیستروفی عضلانی در خرگوشهای جوان توصیف شده است. جانوران مبتلا قادر به راست نگهداشت خود هنگام قرار گرفتن در پشت نیستند و به سمت فلج خلفی و مرگ پیش میروند (لاوی، ۱۹۹۸).
کوکسیدوز کبدی ناشی از Eimeria stiedae است و با متابولسم ویتامینهای fatsoluble و افزایش نیاز به ویتامین E رژیم غذایی مختل میشود. اسیدهای چرب اشباعنشده یا روغنهای گیاهی نیز نیاز به ویتامین E را افزایش میدهند. سبزیجات دارای برگهای سبز و غلات منبع خوبی از ویتامین E هستند ولی با ذخیرهسازی، فعالیت کاهش مییابد.
در این مقاله ضعف عمومی عضلانی در خرگوشها بررسی شد.
وبسایت و اینستاگرام ما را دنبال نمایید
به روز ترین کلینیک دامپزشکی تهران، کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱
طب خرگوش
نویسنده:پروفسور مولی وارگا
مترجم:آقای دکتر احمدرضا الهیار ترکمن
قبل از انجام هرگونه اقدام با دامپزشک خود مشورت نمایید؛ادمین و سایت روژان پت هیچگونه مسئولیتی در قبال اقدامات خودسرانه و عواقب ناشی از آن ندارد.
Fatemeh hashemi
