آوا هاشمیدر این مقاله نگهداری از پرندگان زینتی(پاکسازی و نظافت) بررسی خواهد شد:
پاک سازی
تمیز کردن قفس و تجهیزات ان باید مرتباً و دائماً انجام شود. تمیز کردن با هدف از بین بردن مواد آلی انجام شود و در صورت امکان ضد عفونی با ماده شیمیایی غیر حساسیت زا باید انجام گیرد .
غنی سازی محیط
این امر به معنای مدیریت بهداشتی حیوانات در برابر محرکات محیطی است. پژوهش‌های زیادی ثابت نموده‌اند که فعالیت مغز هنگام غنی سازی محیط افزایش یافته و سلامت حیوانات بهبود می‌یابد. این امر به نوبه خود منجر به کاهش مسائل رفتاری، افزایش بهره وری و طول عمر می‌گردد. غنی سازی دو هدف مهم دارد. اولین مورد افزایش میزان رفتارهای طبیعی است که یک پرنده بروز می‌دهد. این رفتارها شامل کاوش کردن، رفتار مثبت اجتماعی و افزایش فعالیت فیزیکی میباشد. دومین هدف، کاهش میزان رفتارهای غیرطبیعی و ناخواسته ای است که یک حیوان بروز می‌دهد. این موارد می‌تواند شامل قدم رو رفتن، قطع عضو خود و قطع عضو دیگری، از دست دادن اشتها، چاقی یا پرخاشگری است.
پیشنهاداتی برای غنی سازی محیط شامل موارد زیر است:
- رفتارهای جستجوگرانه- آماده کردن محیطی که یک پرنده در آن نیاز به صرف زمان جهت یافتن غذا دارد. به عنوان مثال، پرندگان جستجو گر زمینی (مانند بسیاری از طوطی‌های استرالیایی) از “جستجوگری” در سینی طویل حاوی مواد غذایی پراکنده در آن که روی بستر مواد غیر سمی قرار گرفته باشند (مانند شن، گلوله‌های کاغذی گربه) لذت می‌برند.
- اسباب بازی‌هایی که با آن بتوانند بازی کنند و خرابشان نمایند. باید مراقب بود که این اسباب بازی‌ها در صورت بلعیده شدن، سمی یا خطرناک نباشند (مانند الیاف، پلاستیک، فلزات).
- چریدن طبیعی یک ابزار ایده آل غنی سازی است زیرا به پرندگان امکان درگیری مشتاقانه با رفتار جویدن طبیعی را می‌دهد و این امر باعث سرگرمی چند ساعته برای آن‌ها می‌گردد.
- محرک‌های بیرونی با قرار دادن قفس یا مرغدانی در محلی که پرنده بتواند آنچه در اطراف اش اتفاق می‌افتد را ببیند ضمن ایجاد حس امنیت و سلامت هم باید مورد توجه قرار گیرد.
- فراهم کردن فرصت‌های استحمام – یا از طریق جسم دارای آب و یا سیستم آبپاش (باید به این نکته توجه کرد که برخی پرندگان حمام گردگیری را ترجیح می‌دهند).
در ادامه ی نگهداری از پرندگان زینتی( اقدامات تغذیه، پاکسازی و نظافت):
نظافت پرندگان
مشتریان، مکرراً پرندگانشان را برای آراستن و نظافت با عناوین چیدن ناخن، پیرایش بال و کوتاه کردن منقار ارائه می‌کنند.
پیرایش بال
پیرایش بال یک تکنیک آراستن است که برای حفظ ایمنی پرندگان هنگامی که در خانه هستند، انجام می‌گیرد.
این بدان معنا نیست که از پرواز آن‌ها جلوگیری شود بلکه به پرنده قابلیت ارتفاع گرفتن و سرعت را حین پرواز آموزش می‌دهد. همچنین این عمل به معنی این نیست که مالک پرنده می‌تواند پرندگان را بدون هیچ محدودیتی در فضای باز رها کند.
برخی قوانین ساده مربوط به کوتاه کردن بال به شرح زیر هستند:
- بال‌های پرنده را تا زمانی که پروار را یاد بگیرد، نباید کوتاه نمود. تنها ازطریق پرواز است که پرنده یاد می‌گیرد چطور فرود بیاید که یکی از مشکل‌ترین مراحل پرواز است. پرندگان بیشتر به خاطر فرود خام و شلخته وار زخمی می‌شوند.
- فقط پرهای اصلی را باید کوتاه کرد. پرهای طولانی از استخوان‌های کف دست و پا (metacarpus) مربوط به carpus تا نوک بال ناشی می‌شوند. پرندگان باید با بال‌های لایه دوم و سوم سرعت کم کرده و به شکل ایمن فرود بیایند.
- تعداد پرهای یکسانی را در دو سر بال‌ها باید کوتاه کرد. برش‌های یک طرفه باعث عدم تعادل پرنده و فرود بد برای وی می‌شوند.
- هرگز تأثیر برش بال‌ها را نباید تضمین نمود. پرهای چیده شده پوست انداخته و دوباره جایگزین می‌شوند و زمان این رویداد را نمی‌توان پیش بینی کرد.
- برش را به به شکل ۵ میلی متری زیر لبه پنهان باید انجام داد. این کار از بریدن “ساقه خونی” که یک پر جدید با عروق و رگ‌های خونی در بدنه است، جلوگیری می‌نماید.
صدمات رایج مربوط به انجام برش نا مطلوب پرها شامل ترومای شدید، صدمات تقطیع دم و ترومای بال-دم است. بدیهی است که اینکار باید توسط دامپزشک حاذق انجام گیرد و نتیجه ی هرگونه صدمات احتمالی در اثر اعمال خودسرانه، به عهده ی شخص میباشد.
کوتاه کردن ناخن
کوتاه کردن ناخن‌های پرنده معمولاً برای اجتناب از خراش دادن و دریدن دست‌ها و بازوهای صاحب وی هنگام نگهداشتن آن انجام می‌شود. معمولاً پرندگانی که سو تغذیه یا بیماری کبد دارند، ناخن‌های رو به رشدی دارند که نیاز به چیدن آن‌ها ایجاد می‌شود.
در این شرایط، ناخن‌ها معمولاً بد شکل، نرم یا پوسته پوسته می‌شوند. پرندگانی که ناخن‌های این چنینی دارند، باید از لحاظ مشکلات زمینه ای بررسی شوند. ناخن متشکل از صفحه پشتی کراتین سخت و صفحه شکمی کراتین نرم تر است که آخرین بند انگشت را پوشانده و منطقه رشد ناخن (بستر ناخن) است. صفحه پشتی رشد سریع‌تری نسبت به صفحه شکمی دارد که باعث می‌شود شکل منحنی مشخصی به خود بگیرد.
ناخن‌ها به شکل نرمال و به صورت طبیعی با قرار گرفتن روی انشعابات قطرها، اشکال و بافت‌های مختلف، چیده می‌شوند. نبود فرصت برای جایگاه طبیعی ممکن است منجر به ناخن‌های تیز با رشد نامعمول شوند. ناخن‌ها را می‌توان با ناخن گیر کوچک “گربه” یا ناخن گیر بزرگ‌تر پرندگان موسوم به تیزکن Dremel® کوتاه نمود. ناخن تا سطحی چیده می‌شود که چند میلیمتر زیر صفحه شکمی باقی بماند.
اگر خونریزی رخ دهد، با فشار انگشت به مدت چند دقیقه یا فشار ناخن روی بلورهای خشک Condy (پرمنگنات پتاسیم) یا نوار صابون مرطوب می‌توان آن را بند آورد.
کوتاه کردن منقار
با اینکه بسیاری از مشتریان، پرنده‌شان را برای کوتاه کردن منقار ارائه می‌کنند ولی لازم است تاکید شود که این عمل روند عادی نظافت نیست. پرندگان، با جویدن شاخه‌ها و سایر ساختارهای چوبی سخت منقار خود را به شکل و طول نرمال نگه می‌دارند.
منقارهایی که بیش از حد رشد می‌کنند ممکن است منجر به عدم امکان جویدن یا بدتر از آن بدجفتی یا بیماری مزمن کبدی شوند. پرندگانی که برای اولین بار جهت کوتاه کردن منقار ارائه می‌شوند باید برای وجود چنین مشکلاتی ارزیابی کامل گردند. همچنین باید به خاطر داشت که برخی پرندگان (مانند کورلا نوک بلند) به طور طبیعی نوک بلندی دارند.
بررسی طول نوک در یک گونه نا آشنا، معمول نیست. با اینکه نوک پرندگان کوچک (مانند cockatiels و budgerigars) را می‌توان با ناخن گیر کوتاه کرد ولی نوک پرندگان بزرگ تر را باید با Dremel® hobby کوتاه نمود. باید مراقب بود به منقارهای نرم و فلسی، صدمه وارد نشود. در مواردی که رشد منقار خیلی شدید باشد به ویژه آن‌هایی که دچار بدجفتی شده باشند، نیاز به بیهوشی بدون وارد نمودن استرس به پرنده میباشد.
در این مقاله نگهداری از پرندگان زینتی(پاکسازی و نظافت) بررسی شد.
تذکر مهم: تمامی موارد بالا صرفا جهت اطلاع صاحبین پرندگان زینتی جهت پیگیری میباشد؛ بدیهی است درمان و تجویز دارو باید حتما و قطعا توسط دامپزشک انجام گیرد.
برگرفته از کتاب طب پرندگان زینتی نوشته پرفسور باب دانلی
ترجمه: دکتر بهاره شفیق زاده– دکتر احمد رضا الهیار ترکمن
وبسایت و اینستاگرام ما را دنبال نمایید
به روز ترین کلینیک دامپزشکی تهران، کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵– ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱
