Fatemeh hashemiدر این مقاله همه چیز در خصوص ویژگی‌های خارجی و معاینه فیزیکی خرگوش بررسی شده است، با ما همراه باشید؛
ویژگی‌های ظاهری (خارجی)
ویژگی‌های ظاهری خرگوش همانند حیوانات طعمه بیانکننده نیاز به آگاهی از محیط خواهد بود. ویژگی ظاهری خاص خرگوش‌ها، گوش‌های برجسته و بیرونی‌شان است. این گوش‌ها ۵-۶ سانتیمتر طول دارند و تا ۳۰ سانتیمتر یا بیشتر راست شده و به سمت زمین آویزان می‌گردند. در خرگوش وحشی این ویژگی‌ها وجود دارند و با آن‌ها می‌تواند تهدیدهای بالقوه را شناسایی کند. چشم‌ها برجسته شده و در یک طرف سر قرار دارند و دید تقریباً ۳۶۰ درجه را به وجود می‌آورند. بینی تقریباً حرکت دائم و جنبشی دارد و نیز ادراک دقیقی از بویایی سوراخ‌های بینی نسبت به لمس مقادیر زیاد vibrissae لمسی دارد.
خرگوش‌ها، پوست نازک و خز متراکمی دارند که متشکل از موهای زیرکرکی نرم و موهای خشن guard است. آن‌ها footpads ندارند ولی در عوض پاها با خز ضخیم پوشانده شده‌اند. پوست بینی شل و آویزان است و غبغب بزرگی در ماده‌ها و برخی گونه‌ها ایجاد شده است. غدد بویایی در فضاهای عمیق کشالهای در بخش مقعد پشتی به سوراخ urogenital قرار دارد. در خرگوش نر، بیضه‌ها در کیسه‌های بیضهای در یک طرف آلت قرار دارند. آبراه کشالهای باز می‌ماند و بیضه‌ها به سمت شکم جمع می‌شوند. انقباضات در دوره عدم فعالیت جنسی یا زمانی که غذای ناکافی وجود دارد، اتفاق می‌افتد. خرگوش‌های نر، نوک‌های ابتدایی دارند.
معاینه بالینی
لیستی از تشخیص‌های مختلف برای برخی شرایط مربوط به خرگوش‌های خانگی در جدول ۱.۷ داده شده است.
وضعیت عمومی:
سلامت عمومی خرگوش را می‌توان از طریق حالت پوشش و وزن بدن ارزیابی نمود. حیوانات چاق در معرض اختلالات آراستگی، ادرار sludgy، آماس مثانه، بیماری انگلی پوستی، لکهدار شدن perineal ناشی از کائوکوتروفهای خوردهنشده، ضربه پرش، بیماری قلبی عروقی، آرتروز، لیپیدوز کبدی و مرگ هستند. از سوی دیگر، کاهش وزن یک یافته بالینی مهم است و ازآنجاییکه خرگوش بهندرت غذای ناکافی دریافت می‌کند، این مورد نادیده گرفته می‌شود. بیماری دندان، hypomotility معدهای-رودهای، بیماری کبدی یا کلیوی نئوپلازیا می‌تواند علت کاهش وزن باشد (با وجود اینکه خرگوش سرزنده و با صاحبش خوب باشد).
ریوچ (۲۰۱۰) روشی برای امتیازدهی شرایط جسمی خرگوش ارائه داده است. امتیازدهی وضعیت بر اساس لمس نقاط عطف خاص آناتومیک انجام می‌شود تا چاقی بدن را بررسی کند، نه اینکه فقط بر وزن حیوان متکی باشد. با استفاده از این روش، قسمت‌هایی از بدن که با چاقی جسم مرتبط هستند (ران، دنده‌ها، کمر) برای ارزیابی اینکه خرگوش چاق است یا خیر بررسی می‌شوند. در آزمایش‌هایی که در دانشگاه ادینبورگ انجام شد، مشخص گردید که ناحیه دنده مناسب‌ترین قسمت برای بررسی چاقی جسم است و ران‌ها و کمر فقط تغییرات قابلسنجشی را در افزایش وزن بدن نشان می‌دهند. دنده‌ها بلافاصله پشت آرنج لمس و حدی از فشار برای لمس دنده‌ها ارزیابی شده است. هرچه فشار موردنیاز بیشتر باشد، چاقی بیشتر است (جدول ۱.۸).
رفتار عمومی:
یک خرگوش سالم واکنشی و هوشیار بوده و دماغش دائماً تکان می‌خورد. وی از محیط اطرافش آگاه بوده و در زمان آسایش باید مشتاق به کاوش باشد. واکنش به درد کامل، بیحرکت و بیاعتنا به اطراف است. مشکل امعا و احشائی ازجمله ایستایی روده یا urolithiasis به نسبت آبسه‌ها یا شکستگی‌ها، درد بیشتری دارند. گاهی اوقات، علائم آشکاری از درد مانند دندانقروچه را می‌توان دید که معمولاً با درد امعا و احشاء (بهویژه مشکلات رودهای مانند enteropathy بلغمی) همراه است (بخش ۸۹ را ببینید). انسداد رودهای با فشردگی شدید و عدم تحرک که نمود بالینی ویژهای دارد، همراه است (باکس ۱.۸). وجود سیخونک‌ها در دندان‌های آسیابی mucosa حساس که زبان را زخمی می‌کنند، برای خرگوش‌ها بسیار دردناک است.
لیست تشخیص‌های مختلف برای برخی شرایط شایع در خرگوش‌های خانگی
| علائم | تشخیص‌های مختلف | یادداشت‌ها |
| نفخ شکم | انبساط معده
چاقی بارداری | |
| کوکسیدوز کبدی | می‌تواند سبب آب آوردن شکم شود | |
| تومور کبدی | می‌تواند سبب آب آوردن شکم شود | |
| سرطان غدهای رحمی | ||
| بیماری قلبی | می‌تواند سبب آب آوردن شکم شود | |
| توده شکمی | بارداری | |
| نئوپلازیا | بهویژه سرطان غدهای رحمی | |
| بههمفشردگی Caecal | ||
| بارداری برون رحمی | ||
| آبسه‌ها | ||
| بافت مردگی چربی | ||
| مثانه پر، urolithiasis | ||
| کیست‌های کرم نواری | ||
| انبساط کلیه | نئوپلازیا، hydronephrosis، calculiکلیوی | |
| سقط جنین | لیستریا monocytogenes
Treponema paraluiscuniculi | |
| بیاشتهایی (شکل ۱.۱۳ را ببینید) | رژیم غذایی نامطبوع
استرس | درد، محیط ناآشنا، نزدیک شدن شکارچی، از دست دادن مونس |
| بیماری دندان | · سیخونک‌های دندان‌های گونه، زبان را دریده‌اند
· دندان‌های پیشین بسطیافته از لحاظ فیزیکی مانع فروبردن غذا می‌شوند · دندان‌های شکستهشده موجب درد می‌شوند | |
| Hypomotility معدهای-رودهای، ایستایی روده، “trichobezoars”
انسداد رودهای | مربوط به هر وضعیت استرسزا
ناشی از فیبر ناکافی رژیم غذایی حمله شدید مرتبط با افسردگی شدید ممکن است ناشی از فروبردن نمدهای مو، اجسام خارجی مانند دانه‌های خشک یا پالس باشد ممکن است ناشی از زخم extramural مانند آبسه‌ها، تومورها یا کیست‌های کرم نواری باشد
| |
| موکوئید انتروپاتی | حمله کند
خرد شدن دندان فقدان خلط یا مدفوع +- اسهال مرتبط با استرس خرگوش‌های جوان ممکن است بیشترین ابتلا را داشته باشند ممکن است میانروده بهطور محسوس بههمفشرده شود | |
| بههمفشردگی Caecal | Idiopathic
فیبر مازاد رژیم غذایی و خوردن آب ناکافی خوردن مواد خاک رس بستر | |
| بیماری عفونی | Pasteurellosis,، myxomatosis، VHD، enterotoxaemia | |
| بیماری سیستمیک | بیماری کلیوی، معاینه کبد | |
| نئوپلازیا | ||
| تروما | شکستگی فک | |
| Ataxia | فشردگی طناب نخاعی
Encephalitozoon cuniculi کتونزایی گرسنگی تروما Septicaemia سکته گرمازدگی مسمومیت سرب
| |
| Blepharospasm | Keratitis
Keratitis مرتبط با dacrocystitis
زخم قرنیه
| |
| آماس ملتحمه چشم | ممکن است ناشی از کیفیت ضعیف هوا یا گرد و غبار علوفه باشد | |
| آماس ملتحمه چشم جسم خارجی
Uveitis | بذرهای علوفه | |
| Entropion | ممکن است مادرزادی بوده یا از زخم‌های زد و خورد واردشده چشم ناشی شده باشد | |
| پلک‌های پفکرده | Myxomatosis | |
| Treponema paraluiscuniculi | ||
| نئوپلازیا | ||
| آبسه‌ها | ||
| سنگینی گوش | عفونت گوش میانی | چرک‌های تاول بزرگ پرده صماخی ناشی از بالاروی عفونت از لوله eustachian است |
| Encephalitozoon cuniculi
آماس مغزی چرک، موم یا ماده مترشحه در کانال گوش خارجی | ||
| اسهال | کائوکوتروفهای خوردهنشده | کائوکوتروفهای خوردهنشده معمولاً از سوی صاحبان، اسهال تلقی می‌شوند. |
| کائوکوتروفهای نرم خوردهنشده | کائوکوتروفهای نرم خوردهنشده ممکن است ناشی از تغییر رژیم غذایی بهویژه پس از خوردن غذاهای آبدار مانند کاهو ایجاد شوند
| |
| اسهال ناشی از آنتی بیوتیک | برخی آنتی بیوتیکها مانند پنی سیلین دهانی، آمپی سیلینها، clindamycin و lincomycin ممکن است با اثر بر فلورای روده موجب اسهال شوند. | |
| التهاب روده
Enterotoxaemia کوکسیدوز | ||
| ورقلمبیدگی چشم: دو طرفه | ترس
نرها در فصل جفتگیری بروز طبیعی بیماری Paraneoplastic | گونه‌های کوتوله بینی کوتاه
تیموسین |
| آب سیاه دو طرفه | ||
| Retrobulbar دو طرفه | ||
| آبسه‌ها | ||
| ورقلمبیدگی چشم: یک طرفه | آب سیاه | مادرزادی
ناشی از سایر بیماری‌ها ازجمله تومورها، تروما یا پارگی E. cuniculi lens |
| بیماری Retrobulbar | آبسه | |
| تومور | ||
| خونریزی | ||
| کیست کرم نواری | ||
| پارگی latrogenic مجرای بینی و نفوذ فضای periorbital با مایع | ||
| پیشاب خونی | Cystitis (“ادرار لجنی”)
Urolithiasis Adenocarcinomas رحمی پلیپ‌های رحمی ورید Endometrial آنوریسم
| NB: خون رحم ممکن است در ادرار دفع شود بهطوریکه آبراه واژینال در طول قاعدگی با ادرار پر شود. ممکن است لخته‌های خون ایجاد شوند. |
| آماس مثانه polypoid، انفارکتومی کلیوی و coagulopathy درون وریدی منتشرشده نیز بهعنوان علل پیشاب خونی در خرگوش‌های آزمایشگاهی بیان شده‌اند | ||
| کج شدن سر | Encephalitozoon cuniculi | التهاب Granulomatous بافت عصبی مرکزی |
| عفونت دستگاه vestibular | معمولاً Pasteurella multocida از حفره بینی و از طریق لوله eustachian به بالا می‌رود | |
| ممکن است آبسه‌ها به دستگاه vestibular برسند | ||
| بیماری CNS دیگر | تروما، نئوپلازیا, و غیره | |
| (در ایالاتمتحده) کرم حشره Baylisascaris | راکونها میزبان‌های طبیعی هستند | |
| افزایش نرخ تنفس | استرس | ناشی از محیط ناآشنا یا نزدیک شدن شکارچیان |
| اسیدیوز متابولیک | کتونزدایی | |
| تکان سر | لانه محافظتی داغ | |
| انتقال با ماشین | ||
| تنفس ناسازگار | قرار داشتن لانه در آفتاب
Heatpads ها ترس/رنج | |
| تروما | حمله شکارچی | |
| آسیب‌های نفوذی دیواره قفسه سینه | ||
| ریزش خون درون سینه، دم سینه و غیره | ||
| ورم مخاط بینی | Pasteurellosis | |
| جسم خارجی بینی، علوفه یا بذر | ||
| آبسه ریشه دندان | ||
| انسداد حلق و بینی، حنجره یا نای | آماس ناشی از pasteurellosis | |
| آبسه‌ها | ||
| جسم خارجی، علوفه یا بذر | ||
| ماده مترشحه ناشی از بیماری ریوی | ||
| بیماری ریوی | ذاتالریه باکتریایی اولیه مانند pasteurellosis | |
| ناشی از ذاتالریه مانند myxomatosis، موکوئید انتروپاتی | ||
| بیماری هموراژیک ویروسی | ||
| ذاتالریه مکشی | ||
| نئوپلازیا اولیه یا ثانویه | ||
| آبسه‌های ریوی | ||
| ورم ریوی | نارسایی Congestive قلبی | |
| سکته سر | ||
| مرگ بر اثر برقگرفتگی | ||
| فوران شش | نئوپلازیا | |
| کاردیومیوپاتی | ||
| Coronavirus | ||
| نارسایی Congestive قلبی | ||
| بیماری کبدی | لیپیدوز کبدی | |
| کسیدیوز کبدی | ||
| بیماری هموراژیک ویروسی | ||
| معاینه کبد | مرتبط با خاشاک چوب کاج بهعنوان ماده بستر | |
| آفلاتوکسین | ||
| نئوپلازیا | Cysticercus pisiformis | |
| انسداد مجرای کیسه صفر | نئوپلازیا | |
| Toxoplasma gondii | چسبندگی‌ها | |
| Polydypsia | بی اشتهایی | فقدان غذا |
| بیماری کلیوی | E. cuniculi | |
| Mellitus دیابتی | بحث در مورد وقوع دیابت‌های در mellitus در خرگوش‌های خانگی | |
| فلج عضلانی/ سکته ناقص | شکست ستون فقرات | تروما، حمله شکارچی |
| بیاختیاری به دلیل بیماری استخوان از پیش | ||
| بیماری دیسک حاد شونده | جلوافتادگی دیسک ممکن است درنتیجه تروما باشد | |
| اختلالات مهرهای | کوژپشتی، کژپشتی، spondylosis | |
| نئوپلازیا | تومورهای اولیه یا ثانویه استخوان ممکن است موجب فشردگی طناب شود | |
| آبسه‌های مهرهای | آبسه مهرهای ممکن است منجر به فشردگی طناب شود | |
| “سندروم آویزان خرگوش” | ||
| خارش شدید | هجوم کک | معمولاً کک‌های سگ یا گربه |
| هجوم شپشک | ||
| آلرژی بیماری پوستی | ||
| خودکشی اجباری | ||
| کچلی | ||
| بیماری کلیوی. NB | Nephrolithiasis | |
| کلیه بدون علامت
بیماری ممکن است به دلیل embryonal nephroma خوشخیم، cysts کلیوی مادرزادی یا encephalitozoonisis
| E. cuniculi
Hydronephrosis
Calcification کلیوی | |
| Azotaemia برگشت پذیر ممکن است به دلیل استرس، کم شدن آب یا کمبود آب اتفاق بیفتد | آبسه‌های کلیوی
Staphylococcal nephritis Pyelonephritis لنفوما نئوپلازیا
| |
| آمیلوئیدوز
| ||
| Agenesis کلیوی | ||
| ترکیبات سمی | ||
| حمله‌ها | Encephalitozoonisis | |
| بیماری هموراژیک ویروسی | ||
| مسمومیت سرب | ||
| لیپیدوز کبدی انتهایی | ||
| آترواسکلروزیز | ||
| Toxoplasma | ||
| صرع Idiopathic | ||
| بیماری CNS | ||
| صدمات پوستی: طاسی | فیزیولوژیکی، پوستاندازی خز pulling برای nestmaking | برخی گونه‌هایی که مو پرزدار خزها را در تکه‌ها از دست می‌دهند |
| Treponema paraluiscuniculi
Barbering | مرتبط با بارداری و شبه بارداری | |
| جنگجویی | ناشی از حکومت جفت در قفس | |
| Cheyletiellosis | ||
| کچلی | ||
| تغذیه ای | مثلاً کمبود اسید آمینه ضروری | |
| ضایعات پوستی: پوسته پوسته شدن | کچلی | |
| چرک پوستی سطحی
ناشی از تروما | ||
| Ectopic Psoroptes cuniculi | ||
| آماس‌های پوستی حساسیتی | ||
| Atypical myxomatosis | ||
| Treponema paraluiscuniculi | سیفلیس خرگوش | |
| غده پوستی راستروده | ||
| ضایعات پوستی: برآمدگی‌ها | تومورهای اصلی
آبسه‌های مرزبندی شده | فیبروماها |
| Myxomatosis ناهمگون | ||
| ضایعات پوستی: آماس‌ها | آبسه‌ها
تومورها | |
| Hernias | ||
| Subcutaneous Cysticercus
serialis cysts | سگ‌ها/ روباه‌ها میزبان‌های واسطه هستند | |
| مرگ ناگهانی | Enterotoxaemia | |
| بیماری هموراژیک ویروسی | ||
| انسداد رودهای | ||
| خفه شدن
حمله شکارچی | بهویژه خرگوش‌هایی که مبتلا به بیماری پیشرفته دندان هستند، ممکن است با تکه‌های علوفه خفه شوند | |
| تروما | ||
| Pasteurellosis حاد | ||
| مردن بر اثر برقگرفتگی | ||
| Cardiomyopathy | ||
| نئوپلازیا | ||
| مسمومیت برای مثال گیاه سرخدار | ||
| Listeriosis | ماده‌ها در اواخر بارداری | |
| کاهش وزن (همچنین بیاشتهایی را ببینید) | بیماری دندان
Hypomotility معدهای-رودهای | |
| بیماری کلیوی | ||
| به هم فشردگی Caecal | ||
| بیماری حاد کلیوی | کوسیدیوزهای کبد در خرگوش‌های جوان | |
| نئوپلازیا | ||
| تغییر رژیم غذایی | ||
| تحکم توسط جفت در قفس | ||
| سودو توبرکلوزیز |
رتبه بندی شرایط جسمی در خرگوش‌ها
| امتیاز ۱
خیلی لاغر | امتیاز ۲
لاغر | امتیاز ۳
ایده آل | امتیاز ۴
فربه | امتیاز ۵
بسیار چاق |
| · لگن و دنده‌ها بهراحتی لمس شده و بسیار تیز هستند
· دندنهها شبیه پاکت پر از خطکش حس می‌شوند. · ناحیه سرین معقر است | · لگن و دنده‌ها بهراحتی لمس شده و تیز هستند
· ناحیه سرین مسطح است
| · لگن و دنده‌ها به راحتی لمس شده ولی گرد هستند
· دندنه ها شبیه پاکت پر از خودکار لمس می‌شوند · ناحیه سرین مسطح است
| · لمس سخت نیاز به لمس دنده‌ها دارد
· سرین گرد است | · لمس دنده‌ها سخت است
· دندنهها قابل لمس نیستند · سرین خیلی محدب است |
انسداد روده ای در خرگوش‌های خانگی
انسداد روده ای در خرگوش‌های خانگی، نمود بالینی مشخصی دارد. رایج‌ترین علت انسداد، موهایی است که به دلیل تمیز کردن به ویژه از پاهای عقبی در دوره ریزش مو می‌ریزند. بقولات خشک¬شده، اشیاء خارجی، تومورها و کیست‌های کرمی از دیگر علل انسداد هستند. اگر این وضعیت زود شناسایی و فوراً جراحی انجام شود، احتمال معقولی برای موفقیت وجود دارد اما اگر شناسایی و درمان انجام نشود، خرگوش می‌میرد مگر اینکه جسم خارجی عبور کرده و وارد روده شود.
بازنمود
• شروع ناگهانی. خرگوش تا چند ساعت قبل از بازنمود، خوب است.
• افسردگی شدید. خرگوش بدون واکنش بوده و کاملاً بی اشتهاست.
• نفخ شکم. صاحبان خرگوش ممکن است متوجه بادکردگی خرگوش شوند هرچند که با پوشش ضخیم پوشانده شده باشد.
• معده نفخ کرده آشکار. “حالت عجیب” یا شکم بادکرده یا درد شکم یک نشانه واضح در رادیوگرافی شکم است.
• شوک، کم شدن آب بدن و غش کردن بسته به محل انسداد، وضعیت خرگوش به¬سرعت بدتر می‌شود.
• رادیوگرافی‌های شکم، قابل تشخیص هستند. نفخ شکم که ناشی از گاز یا مایع است به¬وضوح معلوم است. قسمتی از روده پر از باد را معمولاً به¬صورت رادیوگرافی و نزدیک شدن به محل انسداد می‌توان دید. اگر انسداد وارد روده بزرگ شود، می‌توان گاز را در میان¬روده و روده پروکسیمال مشاهده کرد.
• سایر علل انبساط معده، enteropathy یا dysautonomia بلغم مانند هستند که هر دو قابلیت پیش-بینی ضعیفی دارند.
• لمس شکم. درون کشی یا جسم خارجی عضو فشرده¬شده قابل لمس است (به¬ویژه اگر خرگوش بیهوش یا خفته باشد).
• لاپاراتومی اکتشافی سریع تجویز شده است.
در این مقاله همه چیز در خصوص ویژگی‌های خارجی و معاینه فیزیکی خرگوش بررسی شد.
جهت دریافت اطلاعات رایگان بیشتر به وبسایت و پیج ما مراجعه کنید.
تذکر مهم : این مطلب برگرفته از کتاب طب خرگوش است.
بهترین کلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟
کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳
آوا هاشمی
