Fatemeh hashemiدر این مقاله همه چیز در خصوص مشکلات مربوط به تغذیه خرگوش بررسی شده است، با ما همراه باشید؛
گیاهان سمی
صاحبان خرگوشها معمولاً نگران احتمال سمی بودن گیاهانی هستند که خرگوش خودش از باغ میچیند یا از سبزیجات طبیعی به دست میآورد. خرگوشها تقریباً همهچیز را میخورند، ازجمله گیاهانی که برای سایر گونهها سمی هستند و برای صاحبان این امکان وجود ندارد که سریع اطمینان حاصل کنند که اثرات معکوس بر حیوانات خانگی ندارند.
سمی بودن به تعدادی عامل ازجمله میزان خوردهشده، بخشی از گیاه که خورده شده و دفعات خوردن بستگی دارد. خشک کردن ممکن است باعث افزایش یا کاهش سمی بودن شود یا اینکه تأثیری نداشته باشد.
سمها
•با اینکه صاحبان خرگوشها در مورد سمی بودن گیاهان برای خرگوشها نگران هستند ولی گزارشهای اندکی این امر را تأیید نموده است.
•به نظر میرسد خرگوشها در برابر بسیاری از سمها مانند ragwort، nightshade کشنده، comfreyو laburnum مقاوم باشند.
•برخی از agrochemicals که به عنوان علف کش به کار میروند، برای خرگوشها سمی هستند.
•خرگوشها در برابر mycotoxins هایی مانند آلفاتوکسین آسیب پذیر هستند.
در ادامه گیاهان سمی:
بسیاری از گیاهانی که حاوی ترکیبات سمی هستند، تلخ و غیر دلپذیر هستند. ترکیبات Irritant موجب اختلالات دهانی شده و بعید است که مقادیر زیادشان هضم شوند. بسیاری از گیاهان سمی، کشنده نیستند. درواقع خرگوشهای خانگی گیاهان سمی را که الزاماً منجر به مرگ نمیشود، میخورند. برعکس، گیاهی که به نظر سالم میآیند، ممکن است در صورتی که روزانه، به مدت طولانی و در مقادیر زیاد خورده شود، تولید سم کند. نمونههایی از سایر گونهها شامل سیبها، شبدر یا هر دو ممکن است باعث ناراحتیهای گوارشی در حیوانات نشخوارکننده شوند. بهطورکلی، اگر اثرات بیماری در ظرف مدت ۶ ساعت از خوردن گیاه سمی ظاهر نشود، بعید است که این علائم توسعه یابند (اتحادیه سمهای دامپزشکی، ارتباطات شخصی). گزارشهای قطعی اندکی در مورد سمی بودن گیاهان برای خرگوشها در دسترس است.
در عوض گزارش شده است که خرگوشها در برابر اثرات pyrrolizidine alkaloids که در گیاهانی مانند comfrey و ragwort یافت میشوند، مقاوم هستند (چیکه و همکاران، ۱۹۸۲). گونههای Amaranthus (A. retroflexus,redwort pigweed; A. viridis, green amaranthus) باعث ایجاد serous یا مایع سرم زردرنگ لیمویی میشود (لورگو و همکاران، ۱۹۹۶) ولی Amaranthus spp. به۱صورت بومی در باغ انگلیسی وجود ندارد و بهصورت جسته و گریخته ممکن است در زمینهای بلااستفاده یافت شود (فیتر و همکاران، ۱۹۷۴). Amaranthus retroflexus در غذای خرگوش و با نتایج ضعیفی استفاده شده است (چیکه، ۱۹۸۷). Amaranthus albus گیاه باغچهای متداول “عشق روی خونریزی” است.
کوچکسازی سر:
وضعیت شناخته شدهای با عنوان “کوچکسازی سر” وجود دارد که درنتیجه خوردن شیره گیاه woollypod (Asclepias eriocarpa) در ایالاتمتحده ایجاد میشود. بیماران مبتلا به این بیماری، دچار از کار افتادگی عضلات گردن و از بین رفتن هماهنگی میشوند. در این حالت، Drooling، پوشش موی ناهموار، دمای غیر نرمال و فضلههای قیرمانند اتفاق میافتند. درمان و احیاء امکانپذیر است. علت اصلی سم، صمغ است. milkweed پشمی در بریتانیای کبیر رشد نکرده است. Dieffenbachia به سمی بودن برای خرگوشها معروف است. درخت آواکادو نیز سمی است ولی سمی بودن گیاه با توجه به گونهها متفاوت است. آواکادو مکزیکی سم کمتری نسبت به گونههای آمریکایی دارد.
بررسیهای پستمدرن:
بررسیهای پستمدرن، congestion ششی را نشان دادهاند (کاریجمیل و همکاران، ۱۹۸۴). پیازهای Daffodil و شاه بلوطهای اسب نیز اگر به مقدار زیاد خورده شوند، سمی هستند (کمپل، ۱۹۹۸) بسیاری از گیاهان باغچه نیز علائم سمی مانند اثرات معدهای-رودهای دارند ولی الزاماً کشنده نیستند. گیاهان بهکاررفته در تزئینات کریسمس مانند درخت راج، ivy و mistletoe نیز همگی برای سایر گونهها سمی شناخته شدهاند.
leopard lily خانگی و گیلاس کریسمس موجب اسهال و استفراغ در سگها شدهاند (کمپل، ۱۹۹۸). خوردن طولانیمدت و دائم سبزیجات خاص موجب تولید سم میشود اما اثرات سبزیجاتی مانند کلم، گیاهان بهاری و اسفناجهای بروسلی در خرگوشها مستند نشده و ریسک نظری کمتری در ارتباط با خوردن حجم زیاد این سبزیجات وجود دارد. همچنین، اگزالات در اسفناج، یونجه و شلغمها میتواند در جذب مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم را اثرگذار باشد. مشکلات مربوط به تولید سم در سبزیجات را میتوان با خوراندن دو یا سه نوع سبزیجات در روز و تغییر روزانه آنها برطرف نمود. چمن، یک منبع غذایی سالم بوده و بهراحتی در دسترس است.
شیمیها
صاحبان حیوانات خانگی، در مورد غلات کشتشده به یک اندازه نگران نیستند و هنوز پیامدهای سلامت در مورد خرگوشهایی که سیزیجات اصلاحشده خوردهاند، وجود دارد. با اینکه به نظر میرسد، خرگوشها در برابر سم گیاهان نسبتاً مقاوم باشند ولی در خصوص agrochemicals شک و تردید وجود دارد. مثلاً نیتروفنولهایی که بهعنوان علفکش، قارچکش یا آنتی اسپاسم برای سیبزمینی به کار میروند، ممکن است برای خرگوشها شدیداً سمی باشند (لورگو و همکاران، ۱۹۹۶).
گیاهان بالقوه سمی برای خرگوشها
صاحبان خرگوشها معمولاً نگران سالم بودن گیاهان خودرو و دانههایی هستند که خرگوشها از آنها تغذیه میکنند. طی پژوهش گستردهای پیشینه، گزارشهای قطعی اندکی از مسمومیت گیاهان برای خرگوشها ارائه شدهاند ولی بسیاری از گیاهان سم بالقوه را دارند. گزارشهایی در مورد رفتار عجیب خرگوشها پس از خوردن برخی از گونههای قارچ وحشی وجود دارد. جدول ذیل لیستی از گیاهان بالقوه سمی را برای خرگوشها ارائه داده است. در بسیاری از موارد، توضیحات از گونههای دیگر اقتباس شدهاند.
گیاهان ذیل بهعنوان سبزیجات خریداری شدهاند یا در باغچهها و پرچینهای آمریکا رشد کردهاند. این گیاهان سایر کشورها بیان نشده است.
جدول گیاهان سمی
| گیاه | منبع سم | یادداشتها |
| Amaranthus:
A. retroflexus (redwort) A. viridis (green amaranthus) | اسید ترشک | Redwort به سمی بودن برای خرگوشها مشهور است.
Amaranthus albus گیاه باغچهای است که روی خونریزی مؤثر است |
| گل میمون | برای سایر گونهها سمی است | |
| گل شیپوری | کلسیم اکسالات و تحریککنندههای دیگر | ممکن است باعث آماس یا اختلال حفره دهان در سایر گونهها شود |
| آلاله (تازه) | Protoaneminin | سبب تحریک غشاءهای مخاطی ازجمله دستگاه GI در سایر گونهها میشود |
| بطارس | تیامیناز | سمی برای حیوانات اهلی، گوسفند و اسب + کاهش مغز استخوان |
| کدوی دشتی | ماده محرک و هیستامین | ساقهها و دانهها سمی هستند |
| کلم | Glucosinolate | اگر به مقدار زیاد خورده شود، گواتر ایجاد میکند |
| مامیران | تغییر آلکالوز | نامطبوع، اثرات تحریکی، مسهل |
| خردل بیابانی | سمی برای سایر گونهها | |
| کامفری | Pyrrolizidine آلکالادوز | Hepatotoxic(به نظر میرسد خرگوشها در برابر اثرات سمی مقاومت کنند) |
| پیچک صحرایی | سمی در سایر گونهها | |
| Crotalaria | Pyrrolizidine آلکالادوز | Hepatotoxic(به نظر میرسد خرگوشها در برابر اثرات سمی مقاومت کنند) |
| کوکب | مشهور به سمی بودن در سایر گونهها | |
| همیشه بهار (بهجز مخروطیها) | مشهور به سمی بودن در سایر گونهها | |
| گل خوک | مشهور به سمی بودن | |
| گل انگشتانه | گلیکوزید قلبی | مشهور به سمی بودن در سایر گونهها |
| خربق (رز کریسمس) | آلکالوز متغیر | مشهور به سمی بودن در طیفی از گونهها
کل گیاه سمی است بهویژه در دوره گلدهی |
| شوکران | آلکالوز متغیر | کل گیاه سمی است. نامطبوع هم است. |
| سیگران | Anticholinergic | دانهها سمیترین قسمت گیاه هستند. نامطبوع هم است. |
| دم اسب | آلکالوئیدهای Thiaminase سیلیکا | برای سایر گونهها (اسب) سمی است اگر به مدت طولانی خورده شود.
سمی بودن پس از خشک شدن یعنی علوفه شدن |
| رنگینهها | مشهور به سمی بودن | |
| چسب آجری | ناشناخته | کل گیاه ازجمله میوه و هسته سمی است.
مقادیر زیاد باید خورده شود. |
| کلم برگ | Thiocyanates
S-methyl-cysteinesulphoxide Nitrates Antithyroid | مسمومیت نشخوارکنندگان گزارش شده است.
مقادیر زیاد باید خورده شوند. ممکن است باعث کمخونی haemolytic در سایر گونهها شود |
| Laburnum | آلکالادوز | دانهها بهویژه برای سایر گونهها سمی هستند |
| سوسن درهای | آلکالوز متغیر | علائم متنوع |
| بذر کتان | Cyanogenetic
heteroside | خوردن بیش از ۴۰۰ گرم بر ۱۰۰ گرم میتواند برای سایر گونهها سمی باشد. |
| Lupins | آلکالوئیدهای Quinolizidine | بسیاری از محصولات Lupins سمی نیستند |
| شیرگیاه | گلوکوزید قلبی | |
| تاج الملوک | آلکالوئید | نامطبوع، تحریککننده |
| ناجریزی | آتروپین | بسیاری از خرگوشها به دلیل وجود atropinesterase. در برابر سم مقاوم هستند |
| خر زهره | گلوکوزید | |
| Poppies | آلکالوئید افیونی | کل گیاه سمی است حتی پس از خشک شدن |
| گیاهان سیبزمینی | سلانینها | اگر دانهها و برگها به میزان زیادی خورده شوند یا مقادیر کمی در دوره طولانی خورده شود، میتواند سبب مسمومیت در سایر گونهها (خوکها و گاوها) شود. |
| سیبزمینیها | Nitrophenol | سیبزمینی احتمالاً برای جلوگیری از جوانهزنی افشرده میشود. این افشانه برای خرگوشها سمی است. |
| برگنو | Tannins
Heteroside | میتواند برای سایر گونهها کشنده باشد |
| زلف پیر | آلکالوئید Pyrrolizidine | Hepatotoxic
به نظر میرسد خرگوشها در برابر سم مقاوم باشند |
| رازیانه قرمز | مشهور به سمی بودن | |
| سیزاب | مشهور به سمی بودن | |
| شبرم | آلکالوئید | سبب تشدید تحریک موضعی غشاءهای مخاطی در سایر گونهها میشود |
| Toadflax | مشهور به سمی بودن | |
| گیاهان گوجهفرنگی | سلانینها | میتواند سبب haemolysis در سایر گونهها (خوکها و حیوانات اهلی) شود، اگر به میزان زیاد خورده شود یا مقدار کمی در دوره طولانی خورده شود. |
| Travellers joy
(Clematis vitalba) | مشهور به سمی بودن | |
| کرفس وحشی | مشهور به سمی بودن | |
| سرخدار | Taxine | شاخههای هرسشده نسبت به شاخههای تازه سمیتر هستند.
خیلی سمی برای سایر گونهها ممکن است سبب مرگ ناگهانی شود احتمالاً برای خرگوشها سمی است. |
ادامه نکات:
گیاهان سمی دیگری وجود دارند که در این لیست ذکر نشدهاند و باید از آنها اجتناب نمود، ازجمله آنها میوه درخت بلوط، box hedging، برگ بو، درخت سرو، گل شاه پسند، گل پنج انگشت، گل صد تومانی و گیاه چکه آب را میتوان نام برد. بهطورکلی، گیاهانی که از پیاز رشد میکنند، سم بالقوه دارند.
منبع: چیکه (۱۹۸۷)؛ جی فلر و مزیونر (۱۹۹۸)؛ لانگ (۱۹۸۱ الف)؛ لورگو و همکاران (۱۹۹۶)؛ ریچاردسون (۱۹۹۹)؛ ساندفورد (۱۹۹۶)
جذب سم ممکن است با خوردن سبزیجات اصلاح شده صورت گیرد. این ترکیبات تنفس بافتی را تحریک کرده و به طور همزمان باعث آسیب سنتزهای تری فسفات آدنوسین (ATP) میشود. Hyperthermia، methaemoglobinaemia، یرقان و ورم ریوی علائم بالینی این وضعیت هستند. خوردن علوفههای رشدیافته تککشتی که با علفکشهایی مانند triazine سمپاشی شدهاند، ممکن است منجر به مسمومیت شود. علفهای triazineresistant، اصلاح شده، با علوفههای آلوده خشک شده و خورده میشوند. علائم مسمومیت در سایر گونهها مشخص نیست و شامل کماشتهایی، کاهش وزن، افسردگی، بزاقآوری، atonia عضله، ضعف و فلجی یا hyperexcitability میشوند. درمان با بروز علائم انجام میشود و پیشگیری مطلوبتر است. قارچکشهایی نیز که برای اصلاح چمنها به کار میروند، متعلق به گروه triazine هستند. بعید است علفکشهایی مانند گلیکوزید و ureas جایگزین برای خرگوشها سمی باشند.
Mycotoxins
میکوتوکسینها متابولیکهای سمی قارچهایی مانند Aspergillus spp هستند که موجب بیماریهای گوناگون در بسیاری از گونهها میشوند. آلفاتوکسین توسط Aspergillus flavus تولید و احتمالاً در غذاهای کپکزده (بهویژه بادام زمینی) یافت میشود.
آلفاتوکسینهای بینشانه بر مکانیسم طبیعی دفاع و ایمونولوژی اثر میگذارند. خرگوشها نسبت به مسمومیت آلفاتوکسین آسیبپذیر هستند که موجب آسیب کبدی و معدهای-رودهای میشود. معلوم نیست چگونه این مشکل در خرگوشهایی که غلات و بقولات با کیفیت و سن غیر مشخص استفاده میکنند، شیوع یافته است. در پژوهشی که توسط فیکلت و هاسزینیک (۱۹۹۳) انجام شده، این نتیجه حاصل شد که خرگوشها، غلاتی که حاوی آلفاتوکسین کافی برای immunosuppression است و آلودگی باکتریایی ثانویه را ایجاد میکند، رد نمیکنند.
لوبیای اقاقیا و pulses خشک شده
لوبیاهای اقاقیا غلافهای درخت خرنوب مدیترانه (Ceratonia siliqua) یا لوبیای اقاقیای آفریقایی (Parkia filicoidea) است. غلاف متشکل از پوسته چوبی است که برای خرگوشها دلپذیر و شیرین بوده و beans بسیار درخشان دارد. beans برای ساخت روغنها و صمغها در صنعت آرایش به کار میروند. گاهی اوقات، پوستههای کوبیدهشده locust bean در غذای خرگوشها به کار میروند و برخی اوقات hard bean برای ترکیب با پوسته به کار میرود. متأسفانه، beans برای جویدن توسط خرگوش خیلی سفت هستند و ممکن است بهصورت تکههای بزرگ و کامل بلعیده شوند. آنها از معده بهصورت هضمنشده عبور کرده و ممکن است در روده کوچک جای بگیرند و سبب انسداد شدید و مرگ شوند. نخودها و شیرینکنندههای خشکشده نیز چنین خطری دارند. به دلیل خطر انسداد رودهای، بسیاری از سازندگان غذای خرگوش دیگر از locust beans در جیرههای غذاییشان استفاده نمیکنند.
در این مقاله همه چیز در خصوص مشکلات مربوط به تغذیه خرگوش بررسی شد.
جهت دریافت اطلاعات رایگان بیشتر به وبسایت و پیج ما مراجعه کنید.
تذکر مهم : این مطلب برگرفته از کتاب طب خرگوش است.
بهترین کلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟
کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳
