در این مقاله فیلاریازیس سگ‌ها بررسی خواهد شد:

فیلاریازیس سگ‌ها

عامل بیماری فیلاریازیس سگ‌ها انگلی است به نام Filaria Immitis که ندرتاً در گربه‌ها نیز ایجاد بیماری می‌نمایند. بیماری در اثر تحریکات مکانیکی قلب بخصوص اثراتی که در روی دریچه سه لختی بوجود می‌آورد مشخص می‌شود ترومبوز شریان ریوی، انفارکتوس ریتین و تحریکات قلب در اثر کرم‌های نابالغ یا کرم‌های کوچک حادث می‌شود.

گونه‌های مختلف کرم‌های منحنی شکل در نقاط مختلف جهان باعث ایجاد بیماری در سگ‌ها شده‌اند. در حال حاضر تنها دو گونه Dirofilaria Immitis و Dirofilaria Recunditum باعث ایجاد بیماری در بیشتر نقاط دنیا شده‌اند باید توجه داشت که D. Immitis بیماری شدیدی در حیوان بوجود می‌آورد در حالی که ظاهراً آبی رنگ است.

نقش بیماری زائی

کرم‌های ماده در حدود ۲۵ سانتی‌متر و نرها ۱۵ سانتی‌متر طول دارند تخم‌های بارور رشد کرده و در رحم کرم ماده از تخم خارج می‌شوند. جنین فعال پیشرس به عنوان یک کرم در حدود ۳۱۵ مو طول دارد. این کرم‌ها در جریان خون وارد می‌شوند و در همان‌جا ماهها به طور فعال باقی می‌مانند اما قادر به ایجاد بیماری نیستند مگر اینکه بعدها به وسیله میزبان واسط بلعیده شوند و میزبان واسط آن‌ها گونه‌هائی از پشه‌ها هستند.

در بدن میزبان کرم‌ها به مرحله سوم رشد خود رسیده و عفونی می‌شوند و لاروها بعد از دو هفته کامل می‌شوند سپس لارو عفونی به سمت دهان مهاجرت نموده و بعداً موقعی که پشه از خون سگ تغذیه می‌نماید بدینوسیله وارد جریان خون بدن سگ می‌شود و در زیر جلد رشد می‌نماید و سپسه به عضلات و نسوج چربی بدن سگ رفته و از آنجا بعد از ۲ تا ۴ ماه از تاریخ ایجاد عفونت خود را به بطن راست قلب می‌رساند و بعد از ۴ ماه در اینجا به کرم بالغ تبدیل می‌شود بنابراین بعد از ۸ ماه از تاریخ ایجاد عفونت کرم‌ها در جریان خون وارد می‌شوند و سپس تخم‌گذاری می‌نمایند. بعضی از کرم‌های بالغ در بطن راست مشاهده می‌شوند ولی ممکن است برخی از آن‌ها در شریان ریوی و یا قسمت‌های دیگر جایگزین شوند.

انتشار جغرافیایی

این بیماری در اکثر نقاط جهان مشاهده می‌شود. و در بعضی قسمت‌ها مثل Floridaدر آمریکا ۵۰% سگ‌های شکاری و سگ‌های ولگرد مبتلا به این بیماری هستند. سگ‌های خانگی کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. و انتشار بیماری بستگی تامی به پشه‌های موجود در یک منطقه دارد. زیرا این پشه‌ها میزبان واسط انگل محسوب می‌شوند. جراحات بیماری بیشتر در قلب ظاهر می‌شود. و مهم‌ترین آن عبارتست از انفارکتوس ریه و ترومبوز حاصل در نتیجه حضور کرم‌ها در شاخه‌های کوچک شریان ریوی است که همین امر در بعضی موارد باعث مرگ دام می‌شود بزرگ شدن و انبساط بطن‌ها، تشکیل نسوج لیفی در ریه، تشمع کبدی، نفریت مزمن و آسیت و لاغری از جراحات دیگر بیماری محسوب می‌شوند.

نشانی‌های بیماری

مهم‌ترین نشانی بیماری در سگ‌های شکاری خستگی شدید بعد از فعالیت‌های بدنی است. علائمی مانند سرفه تنگی نفس، توقف فعالیت‌های بدنی و افزایش و کاهش آسیت ممکن است توجه دامپزشک را جلب نماید. مور مور قلب ممکن است به طور واضح مشاهده شود و در عفونت‌های مزمن امکان دارد بیماری قلبی به دنبال بیماری ریوی که بر بطن راست فشار می‌آورد به طور مزمن حادث شود.

جراحات پوستی نیز در بعضی موارد ذکر شده است. در نقاط آلوده سگ‌های پیر نیز ممکن است به فرم خفیف بیماری مبتلا شوند. در عفونت‌های شدید اغلب کم خونی مشاهده می‌شود.

تشخیص

تشخیص درمانگاهی بیماری بر مبنای تاریخچه بیماری و نشانی‌های آن استوار است. وجود انگل در جریان خون ابتدا برای تشخیص بیماری کافی بود و وجود انگل را دلیل بر انتشار بیماری و عفونت در یک ناحیه می‌دانستند. اما در حال حاضر توجه خاصی به میکروفیلر عامل بیماری مبذول می‌دارند. هرگاه میکروفیلر به اندازه کافی در جریان خون موجود باشد در این صورت به وسیله آزمایش میکروسکوپی یک قطره خون، انگل میکروفیلر به آشکار گذارده می‌شود. به منظور تشخیص آزمایشگاهی انگل ممکن است از سانتریفوژ خون آلوده استفاده شود و در این صورت خون همولیزه که به اضافه کردن محلول ساپونینی به دست می‌آید موردنیاز است.

باید توجه داشت در مواردی که D. Immitis عامل بیماری باشد انگل کمتری توجه دامپزشک را جلب خواهد کرد.

تکنیک– ابتدا مقدار یک میلی‌متر مکعب از خون کامل را با ۹ میلی‌لیتر مکعب از محلول ۲% فرمالین مخلوط می‌کنیم بعد از همولیزاریتروستی‌ها، نمونه را به مدت ۵ تا ۸ دقیقه با شدت ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دور در دقیقه سانتریفوژ می‌کنیم در این حالت قسمت شناور خون در اثر سانتریفوز در بالا قرار می‌گیرد و یک قطره از رسوب را با یک قطره از محلول یک در هزار آبی متیلن مخلوط می‌کنیم و گسترشی از آن را در زیر میکروسکوپ با عدسی چشمی مورد مطالعه دقیق قرار می‌دهیم.

پیشگیری

معالجات اولیه به منظور پیشگیری از توسعه فیلاریوز در نواحی آلوده توصیه شده است.

Thiacetarssamideبه منظور از بین بردن کرم‌های نابالغ در قلب نافع است و در نواحی معتدل مثل کشور ما در یک مرحله درمان سالیانه به ترتیب زیر عمل می‌کنیم:

۳ تا ۵ ماه بعد از فصل فعالیت پشه‌ها یا ۲ تا ۵ ماه پس از بازگشت پشه‌ها از نقطه‌ای که بیماری در انجا شایع است از داروی مزبور استفاده می‌کنیم و این طریقه نتایج خوبی در پیشگیری از بیماری فیلاریوز سگ‌ها دربرداشته است. در نواحی گرمسیر هنگامی‌که سرایت بیماری زیاد به چشم می‌خورد درمان دو بار در سال باید صورت گیرد.

باید توجه داشت که جلوگیری از بیماری فیلاریازیس سگ‌ها در موقعی‌که کرم‌ها هنوز بیماریزا نشده‌اند بسیار خوب است. اما این امر فقط در سگ‌های کار حائز اهمیت است. در سگ‌های خانگی لازم است آن‌ها را در جاهائی که با تور سیمی محصور شده موقع غروب آفتاب و شب تحت نظر داشته باشیم. بدین معنی که مقداری از این دارو را تجویز نموده و آن‌ها را در این گونه نواحی تحت نظر بگیریم. چون موقع غروب و شب پشه‌ها فعالیت بیشتری دارند علیهذا کنترل ناقلین بیماری در پشگیری از فیلاریوز سگ‌ها بی‌تأثیر نیست و این امر از لحاظ جلوگیری از بیماری حائز کمال اهمیت است.

درمان

تاکنون داروی مؤثری به منظور از بین بردن کرم‌های بالغ شناخته نشده است و داروهائی که تجویز می‌شود به منظور از بین بردن کرم‌های نابالغ است. تا بدینوسیله از گسترش بیماری جلوگیری به عمل آورند. بدین منظور لازم است ماهی یک بار از داروهای کشنده میکروفیلرها استفاده کنیم. تجویز محلول Thiacetarsamid %1 (Arsenamide) به میزان cc 1 به ازاء هر کیلو وزن زنده دام از طریق داخل رگی روزی یک بار حداکثر به مدت ۱۵ روز نافع است. و در صورت ایجاد سرفه لازم است تا از بین رفتن سرفه از طریق دارو جلوگیری به عمل آوریم. معمولاً روزی یک بار به مدت ۳ روز از داروی مزبور استفاده می‌کنند. و تا سه هفته بعد از تجویز دارو سگ‌ها نباید کار بدنی انجام دهند. زیرا این امر ممکن است باعث آمبولی ریه شود که بسیرا خطرناک است.

داروهای زیادی به منظور درمان بیماری توصیه شده است.

Stibophenبه مقداری که کارخانه سازنده توصیه می‌کند و قرص Diethycarbamazine(Caricide)به مقدار ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم برای هر کیلو وزن زنده دام روزی ۳ دفعه به مدت ۲۱ تا ۳۲ روز بعد از غذا نافع خواهد بود. Dithiazamine Iodide به مقداری که قبلاً در بیماری‌های انگلی سگ و گربه توصیه شده در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفته است.

بالاخره عمل جراحی در قفسه صدری روی قلب و شرائین به منظور در آوردن کرم‌ها نیز عملی بوده. و می‌توان از آن استفاده نمود و به عنوان درمان جراحی بیماری توصیه شده است.

در این مقاله فیلاریازیس سگ‌ها بررسی شد.

وبسایت و اینستاگرام ما را دنبال نمایید

به روز ترین کلینیک دامپزشکی تهران، کلینیک دامپزشکی روژان

۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱

راهنمای پرورش، نگه‌داری و بیماری های متداول سگ و گربه، (بازنویسی کتاب آقای دکتر اوحدی نیا توسط آقای دکتر احمدرضا الهیار ترکمن)

قبل از انجام هرگونه اقدام با دامپزشک خود مشورت نمایید؛ادمین و سایت روژان پت هیچگونه مسئولیتی در قبال اقدامات خودسرانه و عواقب ناشی از آن ندارد