جویدن خرگوش

در این مقاله همه چیز در خصوص جویدن خرگوش خانگی بررسی شده است، با ما همراه باشید؛

جویدن

عمل جویدن خرگوش‌ها به­صورت گسترده بررسی شده است. جویدن را می‌توان به سه توالی یا “نوع” تقسیم نمود. در طول هر نوع چرخه جویدن، چندین مرحله حرکت فک وجود دارد. نوع الف توالی جویدن مقدماتی است که دو مرحله دارد: مرحله باز شدن فک و مرحله بستن فک. در طول این توالی، دندان‌های پیشین، غذا را برش می‌دهند تا به تکه‌های قابل­ کنترلی تبدیل شوند و جهت کوچک شدن بتوان آن‌ها را از طریق زبان به دندان‌های عقبی فرستاد. حرکت فک عمدتاً به­صورت صفحه سهمی ­شکلی است که گردش جانبی دور از خط میانی دارد. نوع ب، توالی کاهشی حرکت‌های جویدنی است و در زمانی که غذا بین دندان‌های فک قرار گرفت، اتفاق می‌افتد. در طول مدت جویدن نوع ب، در یک زمان جویدن فقط در یک طرف دهان اتفاق می‌افتد.

در ادامه:

گردش جانبی وسیع است و فک در کل چرخه جویدن از حرکت یک جهته هلالی­ شکل تبعیت می‌کند. در توالی جویدن نوع ب، سه مرحله وجود دارد: مرحله باز شدن فک، مرحله بستن سریع و مرحله بستن کند در طول مدتی که غذا بین دندان‌ها خرد می‌شود. با اینکه دندان‌های گونه فوقانی و زیرین در طول جویدن با هم تماس ندارند (اسچوارتز، ۱۹۸۹) ولی حرکت‌های آرواره زیرین از طریق شیارها و مرزهای دندان‌ها هدایت می‌شود (لانگنباچ و همکاران، ۱۹۹۱).

پیکربندی اکلوزال و نیروهای هدایت­ شده میانی که در طول مدت جویدن اتفاق می­افتند، عقب فک را در طول تماس با غذا به وسط می­رانند. ریتم اصلی جویدن متأثر از بافت غذا نیست (یامادا و یامامئورا، ۱۹۹۶) ولی نیرویی که توسط دندان‌ها در طول خرد کردن اعمال می‌شود، متناسب با سختی غذا افزایش می‌یابد. ورودی حسی واردشده به مکانیسم بازخور از pressoreceptor های واقع در رباط لثوی و ستون‌های عضلانی در عضلات جویدن ناشی می‌شوند.سومین توالی (نوع ج) جویدن، توالی‌های پیش از بلعیدن حرکت‌های فک است که دو مرحله باز شدن اضافی را در طول مدتی که توده‌های غذا بلعیده می‌شوند، ایجاد می‌کنند.

عواملی که شکل دندان خرگوش‌ها را متأثر می‌سازند

در خرگوش‌های سالم، شکل دندان‌ها از رشد و ساییدگی مداومی تبعیت می‌کنند. ساییدگی، قرار گرفتن اکلوزال دندان روی دندان است. ساییدگی دنتن نرم­تر، سریع­تر از مینای سختی است که به­صورت مرزهای لبه تیز باقی می‌مانند و یکدیگر را مانند قیچی برش می‌دهند.

روکش دندان در تماس با غذا و ماهیت ساینده مواد غذایی آسیب می‌بیند. هنگامی که خرگوش‌ها در حال استراحت هستند، می‌توان دندان‌هایشان را در حالت آسیاب کردن دید. شواهدی مبنی بر سایش دندان از طریق دندان­سایی (دندان­قروچه) روی دندان‌های ریزشی غیر کارکردی خرگوش‌های نوزاد وجود دارد (ویگز و لوبپریز، ۱۹۹۵). جانورشناسان اولیه بر این باور بودند که خرگوش‌ها جانوران نشخوارکننده­ای هستند (شادل، ۱۹۳۶؛ تیلور، ۱۹۴۰). البته معلوم نیست که این باور از مشاهدات رفتار جویدن سرچشمه گرفته است یا از وجود caecotrophs در معده.

نرخ رشد و سایش دندان های خرگوش ها:

نرخ رشد و سایش بین خرگوش‌ها متفاوت است و متأثر از بارداری، سن و رژیم غذایی است (لاو، ۱۹۹۸؛ نس، ۱۹۵۶؛ شادل، ۱۹۳۶). فرآیند دائم رشد و سایش نیازمند منبع کلسیم و سایر مواد مغذی و معدنی برای شکل­گیری دنتین و مینا است. فضای لثوی دربرگیرنده شبکه مویرگی است که آمیلوبلاست­ها را به همراه مواد غذایی فراهم می‌کند (اوکادا و همکاران، ۱۹۹۰). دندان‌های پیشین فوقانی با­ سرعت دندان‌های پیشین زیرین رشد نمی‌کنند. هامیدر رحمان و همکاران (۱۹۸۳) نرخ رشد تقریباً ۱۲.۷ سانتیمتری (۵ اینچ) در سال را برای دندان‌های پیشین فوقانی و نرخ ۲۰.۳ سانتیمتری (۸ اینچ) در سال را برای دندان‌های پیشین زیرین ثبت نموده‌اند. این یافته‌ها همانند یافته‌های شادل (۱۹۳۶) است که نرخ رشد تقریباً ۲ میلی­متر در هفته را برای دندان‌های پیشین فوقانی و ۲.۴ میلی­متر در هفته را برای دندان‌های پیشین زیرین ثبت نمود.

سرعت رشد تاج‌ها با نرخ سایش و نرخ جوانه­زنی مشخص می‌شود. بیرون کشیدن دندان‌ها از اکلوژن و جلوگیری از ساییدگی، نرخ جوانه­زنی را افزایش می‌دهد. طبق پژوهش نس (۱۹۵۶) دندان‌های پیشین با نرخ ۲۸۰ میلی­متر در روز (۰.۲۸ میلی­متر/روز) جوانه می‌زنند. نس در این پژوهش، نشانه‌های ترکیبی را که در سطوح لبه­ای دندان‌ها قرار می‌گیرند، مشخص نموده است. کوتاه­سازی دندان و بیرون کشیدن اکلوژن آن‌ها، نرخ جوانه­زنی را تا ۷۰۰ میلی­متر/روز (۰.۷ میلی­متر/روز) افزایش می‌دهد.

آناتومی و فیزیولوژی دندان

•همه دندان‌های خرگوش رشد مداوم دارند. آن‌ها ریشه باز هستند (elodont)؛
•دندان‌های خرگوش به دلیل وجود مجموعه ثانویه دندان‌های پیشین فوقانی که پشت دندان‌های پیشین اصلی : ” peg teeth” قرار گرفته‌اند، با دندان‌های سایر جوندگان تفاوت دارد؛
•تاج‌ها و تاج‌های رزروی از لحاظ ریخت¬شناسی مجزا نیستند و بافت جوانه ای در نوک دندان، بافت جدید دندان را ایجاد می‌کند و در طول زمان به سمت سطح اکلوزال پیش می‌رود؛
•همه دندان‌ها با ترکیبی از اکلوژن دندان با گذر مخالف و نیز رژیم غذایی فیبرمانند، ساییده می‌شوند؛
•دندان‌های پیشین برای بریدن گیاهان به کار می‌روند. نوک دندان‌های پیشین زیرین باید در شیار بین دندان‌های پیشین فوقانی اولیه و peg teeth قرار گیرند؛
•دندان‌های نیش وجود ندارند ولی به¬جای آن‌ها یک فضا “حفره ای” قرار دارد؛
•دندان‌های آسیابی و پیش آسیابی با هم واحد کارکردی “دندان‌های گونه” را تشکیل می‌دهند و برای خرد کردن مواد غذایی فیبری به قطعات کوچک‌تر قبل از بلعیدن به کار می‌روند؛
•چند نوع چرخه بلعیدن تعیین شده است. نوع الف برش با دندان‌های پیشین، نوع ب خرد کردن غذا بین دندان‌های گونه و نوع ج توالی قبل از بلعیدن است.

در ادامه نکات:

سایش دندان‌ها متأثر از ماهیت ساینده رژیم غذایی است. سایش دندان ناشی از فیتولیت سیلیکات است که در ساختار علف و گیاهان وجود دارد. سلولز و لگنین نیز ساینده هستند. ساییدگی منجر به میکرو اسکراچ روی سطح اکلوزال دندان می‌شود اما روکش دندان باعث ایجاد نماهای درخشان می‌شود (هیلسون، ۱۹۸۶). رژیم غذایی خرگوش‌های وحشی ماهیتاً ساینده است و قبل از بلعیده و هضم شدن باید به قطعات کوچک خرد شود. خرگوش‌ها ذاتاً موجودات ویرانگری هستند و پوست درختان را کنده و ریشه‌های آن‌ها را با چریدن و خزیدن می‌جوند. ماهیت ساینده رژیم غذایی، عامل مهمی در حفظ اکلوژن نرمال است.

ولف و همکاران (۱۹۹۳) اثر رژیم غذایی بر رشد و سایش دندان پیشین را بررسی نمودند. دسته خرگوش‌ها با جیره‌های توده­ای، ترکیبات غله، علوفه‌های سبز به همراه علوفه‌های خشک و غیر خشک و جویدن توده‌ها تغذیه می‌شوند. بزرگ‌ترین تفاوت میان نرخ جوانه ­زنی دندان و نرخ ساییدگی دندان در خرگوش‌ها ناشی از رژیم غذایی کاملاً توده­ای که می‌خورند و کمترین تفاوت ناشی از رژیم غذایی دارای علوفه سبز است. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که مدت ­زمان ورود تغذیه مهم‌تر از سختی غذا است که یک عامل تعیین­کننده نرخ رشد و سایش به شمار می­رود.

عوامل مؤثر بر سایش دندان

•رژیم غذایی: رژیم غذایی فیبرمانند امکان سایش را در طول چرخه جویدن دارد؛
•مدت زمان ورود موادغذایی: مدت زمانی که خرگوش صرف جویدن می‌کند، احتمالاً مهم‌تر از میزان سختی غذا است.
•ساختار: خرگوش‌ها یا به صورت ارثی یا به دلیل بیماری اکتسابی دندان (ADD) توانایی کمتری برای انجام چرخه‌های جویدن به شکل نرمال دارند. درنتیجه، سایش دندان آسیب کمتری دارد؛
•سن: خرگوش‌های در حال رشد نیاز زیادی به منابعی ازجمله کلسیم و فسفر دارند، محدودیت‌های درون کشی، رشد دندان را متأثر می‌سازد؛
•بارداری: الزامات متابولیک رشد جنین، بر رشد دندان اثر می گذارد؛
•بار تحمیل شده روی دندان‌ها: بارهایی به کوچکی ۱ گرم می‌توانند رشد دندان‌ها را کند کنند. در وضعیتی که مثلاً تاج‌های بالینی طویل می‌شوند، روی این تاج‌ها به¬واسطه تنش عضلات گونه، فشار وارد می‌شود و جوانه زنی کند می‌شود. از لحاظ بالینی، این جوانه با سایش و خوردگی کاهش¬یافته ایجاد شده و جویدن را دشوارتر می‌کند؛
•انسداد: مجاورت با قوس‌های دندان باعث ساییدگی و کاهش طول تاجی می¬شود. بیرون کشیدن دندان‌ها از انسداد، نرخ رشدشان را تا حدود ۲۵۰ درصد بالا می برد.

در این مقاله همه چیز در خصوص جویدن خرگوش خانگی بررسی شد.

جهت دریافت اطلاعات رایگان بیشتر به وبسایت و پیج ما مراجعه کنید.

تذکر مهم : این مطلب برگرفته از کتاب طب خرگوش است.

بهترین کلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟

کلینیک دامپزشکی روژان

۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳