آیا درمورد بیماری هاری در سگ و گربه می دانید؟

  همه چیز درمورد بیماری هاری در سگ و گربه در این مقاله شرح داده شده است:  

بیماری هاری:

بیماری هاری یکی از بیماری‌های عفونی حاد و واگیردار و مشترک بین انسان و دام است که عامل آن در سلسله اعصاب رشد نموده و باعث اختلالات عصبی و مرگ مبتلا می‌گردد.  

نقش بیماری‌زائی:

ویروس این بیماری بالش‌پذیر است و به وسیله عوامل فیزیکی و شیمیائی در گرما و خشکی و نور تغییر حدت پیدا کرده و ممکن است از بین برود. در اثر گزش و یا موقعی که عامل بیماری با زخم باز تماس پیدا می‌کند و یا ترشحات دهان و بینی این بیماری انتقال پیدا می‌کند. ویروس از راه اعصاب به مغز می‌رسد و تکثیر یافته و از آنجا گذشته توسط اعصاب مترشحه بزاق آب دهان را آلوده می‌کند. دوره کمون بیماری در سگ ۳-۶ هفته و به ندرت تا چهار سال بعد از گزش تیز مشاهده شده است. در گربه دوره کمون بیماری از ۱۰ تا ۲۶۰ روز تغییر می‌کند.  

آسیب شناسی:

در تشریح نعشی تغییرات فاحشی که به چشم می‌خورد عبارتست از هجوم الدمی شدن پرده‌های مغز و مخ. در بسیاری از موارد در آزمایش ریزبینی شاخ آمون وجود اجسامی که به وسیله نگری شناخته شده است به چشم می‌خورد و هر موقع این اجسام تشخیص داده شوند دلالت بر وجود بیماری هاری می‌باشد. متأسفانه همیشه نمی‌توان این اجسام را ظاهر ساخت و از این رو هرگاه این اجسام در زیر ریزبین مشاهده نگردند دلیل بر عدم بیماری هاری نمی‌باشد. تراوشات اطراف عروق و سلول‌های توپوشی و متلاشی شدن سلول‌های عصبی ممکن است توجه را جلب نمایند. اگرچه این تغییرات در بیماری‌های دیگر نیز مشاهده می‌شوند معهذا در تشخیص بیماری هاری خیلی به ما کمک می‌کنند.  

نشانی‌های بالینی بیماری هاری در سگ:

در سگ‌ها بیماری به دو صورت مشاهده می‌شود: یکی به صورت تحریکی و سخت، و دیگری شکل آرام و بی‌صدا. اما این دو صورت بیماری ممکن است با هم یکی شوند و یا در مراحل متفاوت بیماری در همان حیوان آشکار گردند. در فرم تحریکی و متلاطم نخستین علامتی که به چشم می‌خورد. تغییر وضع بیمار است. حیوان دم خود را بین دو پا مخفی می‌کند و چشم‌ها برافروخته می‌شود. سگ آرام عبوس و ترشرو می‌شود و از روی شادمانی پارس نمی‌کند.

در صدد اختیار کردن گوشه عزلت برمی‌آید و از خوردن غذا خودداری می‌کند. بعضی اوقات بر صمیمت و دوستی خود با صاحبش افزوده و زمانی صاحب خود را ترک می‌گوید و دیگر به جانب او نمی‌رود. سعی می‌کند دست و صورت خود را بیشتر بلیسد و بعد ۱۲ تا ۴۸ ساعت به طور کاملاً غیرطبیعی ناراحت می‌شود.

پی درپی رفت و آمد می‌کند کمی استراحت می‌نماید و بعد یک مرتبه و با کمال عصبانیت خیز برداشته و آشکارا هیجان پیدا می‌کند و به سمت دیگر می‌رود و حرکات دردناک خود را از سر می‌گیرد. به فکر گاز گرفتن نمی‌افتد و ممکن است تمام دستورات را اطاعت کند اما قادر نیست آرام بگیرد و هر کاری که بخواهد می‌کند و از تهدید و خطر هراس ندارد. در بعضی مواقع که آرامش موجود است آشفتگی و هیجان سگ یک باره افزایش میاید.

تحریک در هر صورت در اینجا آشکار می‌شود. سگ بیمار با اطرافیانش ابتدا به مهربانی رفتار می‌کند و با آن‌ها انس پیدا کرده نزد همه کس می‌رود. اما چندی بعد مثل اینکه اصلاً احدی را نمی‌شناسد ممکن است به آنان حمله کرده و به آن‌ها آزار برساند.

سگ در قفسی که به منظور نگهداری او آماده کرده‌اند هیجاناتی پیدا می‌کند و با حالت غضب به میله‌ها حمله می‌برد و میله‌های فلزی قفس را گاز می‌گیرد. سگ بیمار به قدری ناراحتی و عصبانیت از خود به خرج می‌دهد که ممکن است زخم‌های بدن خود را نیز گاز بگیرد. به غذا روی تمایل نشان نمی‌دهد. بعضی اوقات قادر به بستن چشم خود نیست و سنگ و چوب را می‌بلعد.

چون بیماری هاری حالت خرخر کردن حیوان را افزایش می‌دهد از این جهت دام از روی شیطنت پارس می‌کند و با غرولند و خرخر کردن به چیزهای موهوم و خیالی، تهدید می‌نماید و ناگهان برمی‌گردد و گویی از خودش دفاع می‌کند. سگ حیواناتی را که اطراف خانه و مزرعه هستند دنبال می‌کند و آن‌ها را گاز می‌گیرد. گربه، سگ، ماکیان، اسب و گاو و حیوانات اهلی دیگر که به قبلاً با صلح و صمیمیت با او زندگی می‌کردند اکنون دیگر این صمیمیت بین آن‌ها نیست و ممکن است به آن‌ها حمله نماید.

سگ پاسبانی که تحریک می‌شود و هیجان پیدا می‌کند به اطرافیان خود حمله می‌نماید. میل و اثاثیه منزل را بی‌جهت و از روی شرارت و نافرمانی چنگ می‌زند. هرگاه او را آزاد بگذارند خانه را ترک می‌کند و به جاهایی دوردست رفته و به اصطلاح از منزلگاه خویش قهر می‌کند و حیواناتی را که با او مواجه می‌شوند گاز می‌گیرد. اگرچه در صدد دفاع نیست و نزدیک شکار خویش باقی نمی‌ماند اما حمله خود را به حیوانات ادامه داده و می‌گذرد و بالاخره با حالتی فرسوده و چشمانی فرو رفته لاغر و ناتوان می‌شود و چون سرانجام آثار فلج در حیوان نمودار می‌گردد به خانه برگشته و تسلیم مرگ می‌شود.

شکل آرام بیماری خیلی زیاد است اما معمولاً کمتر شناخته می‌شود و فقط دامپزشکان باتجربه می‌تواند آن را تشخیص دهند. ضمناً مرحله هیجانات و تحریکات کمتر ظاهر می‌شود و با در صورت تظاهر توجه را کمتر جلب می‌کند.

سیر بیماری سریع است در ابتدا حیوان مریض به نظر می‌رسد و مضطرب می‌باشد اماهیجان ندارد. فلج ممکن است در یک عضله و یا گروهی از عضلات بدن حادث شود. اگرچه ابتدا در فک اسفل این عارضه ظاهر می‌شود ولی رفته رفته عضلات دیگر را نیز فرا می‌گیرد. فک اسفل معمولاً آویزان می‌شود و حیوان قادر به بستن دهان خود نیست و زبان خود را بیرون می‌آورد. بزاق به مقدار فراوان ترشح می‌شود و فلج در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود و در نتیجه بعد از ۲ تا ۳ روز می‌میرد.

از روی نشانی‌های بالینی بیماری عده‌ای گمان می‌کنند که حیوان در حلقش استخوان است و سعی دارد آن را برگرداند و بالاخره بزاق تمام دستش را می‌پوشاند. این بیماری در تمام فصول سال بخصوص در بهار و تابستان در سگ‌ها اتفاق می‌افتد. بیشتر اشخاص درتابستان به وسیله سگ گزیده می‌شوند. زیرا در این فصل بیشتر مردها و زن‌ها و بچه‌ها در خیابان‌ها گردش می‌کنند. در دامنه کوهساران و در آغوش چمنزارهای سبز و خرم وقت خود را می‌گذرانند و یا برای هواخوری به اطراف و ییلاقات سرسبز می‌روند.  

بیماری هاری در گربه‌ها:

نشانی‌های بیماری هاری در گربه‌ها اغلب شبیه سگ بوده و غالباً شکل تحریکی (Furienuse) به چشم می‌خورد. از شروع بیماری معمولاً در محل مجزا و کنار افتاده‌ای خود را مخفی می‌کند و پی در پی صدا کرده و به زمین پنجه می‌کشد و یا میل به فرار در او دیده می‌شود و در همین موقع ممکن است به حیوانات و یا انسان حمله نماید. بخصوص حمله حیوان به سگ‌ها زیاد دیده می‌شود که ب صورت آن‌ها پریده و یا از عقب پای آن‌ها را گاز می‌گیرد و با دندان و چنگال‌های خود زخم‌های عمیق ایجاد می‌کند.

گربه‌های هار برای انسان خیلی خطرناک هستند زیرا چابک‌تر از سگ‌ها می‌باشند و لذا انتقال بیماری به وسیله آن‌ها سریع‌تر انجام‌پذیر است. اولین مورد بیماری هاری گربه در ایران در سال ۱۳۴۲ در محله ارمنی‌نشین ونک آن زمان به وسیله نگارنده محقق گردیده است و در آن موقع اینجانب به عنوان کارآموز در انستیتو پاستور ایران مشغول مطالعه درباره هاری بوده‌ام در آن سال از مغز گربه مزبور ویروس هاری جدا گردیده است.

پیشگیری از هاری:

از آنجائیکه بیماری هاری در درجه اول در سگ‌ها حادث می‌شود و بعد انسان به آن مبتلا می‌شود. لذا پیشگیری هاری در سگ‌ها هم از لحاظ بهداشت انسانی و هم از نقطه نظیر بیماری‌های دامی حائز اهمیت است. چون دوره پیشرفت هاری در بدن سگ ۱۲ تا ۱۶ روز طول می‌کشد از این رو ممکن است سگی به ظاهر سالم باشد ولی بزاق او حاوی ویروس هاری باشد. در اینجا لازم است چگونگی پیشگیری از بیماری هاری در سگ‌ها و گربه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. واکسنی که برای سگ‌ها و گربه‌ها مصرف می‌شود. منشأش جنین جوجه است و به نام واکسن مرغی معروف است و ایمنیت آن در حدود ۵/۲ – ۳ سال است.

برای سگ و گربه تزریق مقدار cc2 از طریق داخل عضلانی (عضله ران) صورت می‌گیرد و گربه‌ها را در سن ۶ ماهگی یا بیشتر و سگ‌ها را در سن ۵/۲ – ۴ ماهگی یا زیادتر بر ضد بیماری هاری تلقیح می‌کنند و سگ‌هائی که در سن ۴ ماهگی واکسن زده شده‌اند بایستی در سن ۶ ماهگی دوباره آن‌ها را تلقیح کنند. واکسیناسیون سگ‌ها و گربه‌ها هر ۶ ماه یک بار توصیه می‌شود. مبارزه با هاری در سگ‌ها با اصولی که در اینجا مورد بررسی قرار می‌گیرد عملی و مؤثر می‌باشد. به منظور مبارزه با این بیماری نباید یک ناحیه بخصوص را در نظر گرفت بلکه مبارزه را باید در سرتاسر کشور عمومیت داد.

برای اینکار بایستی قوانینی تنظیم و مؤکداً اجرا نمود که به موجب آن وارد کردن سگ‌ها به داخل کشور و معدوم کردن سگ‌های ولگرد و مایه کوبی سگ‌های گله و صاحب‌دار و دفع بهداشتی زباله در اطراف شهرها و از بین بردن وحوش که مخازن ویروس هستند تحت کنترل شدید و مراقبت‌های بهداشتی قرار گیرد.

در این رابطه از بین بردن سگ‌های ولگرد با توجه به این مسئله که دوران آبستنی در سگ ۶۵ روز است. هر سگ ماده ۵ -۶ توله به دنیا می‌آورد. و هر توله ماده بعد از ۶ ماه می‌تواند آبستن شود از اهمیت زیادی برخوردار است. اقدامات دیگری که در پیشگیری از بیماری باید انجام شود عبارتست از مجبور کردن صاحبان دام به استعمال پوزه‌بند در سگ‌ها جلوگیری از ورود سگ‌های مشکوک به کشور و اعمال شدید مقررات قرنطینه و تلقیح واکسن ضدهاری در سگ‌ها و دادن پروانه تلقیح به صاحبان دام ضمناً اجرای دستورات زیر برای جلوگیری از بیماری هاری توصیه می‌شود.

۱- سگ‌های خود را بر علیه بیماری تلقیح نمائید و تاریخ تزریق واکسن را نیز به خاطر سپرده در موقع لازم تجدید مایه کوبی نمائید. گربه‌ها را نیز بر علیه بیماری تلقیح نمائید.

۲- به سگ‌های خود پوزه‌بند بزنید تا بدینوسیله به دیگران حمله نکنند و به آن‌ها آسیب نرسانند.

۳- سگ‌های ولگرد را باید از بین برد و در این مورد شهرداری باید با مردم همکاری کند.

۴- سگ‌های خود را به اختیار بچه‌هائی که کمتر از ۶ سال دارند نگذارید.

۵- از دویدن و بازی کردن بچه‌ها با سگی که خشمگین باشد جلوگیری کنید.

۶- به کودکان خود یاد بدهید که به سگ‌ها آزار نرسانند.

۷- غذای سگ را از جلوی او برندارید و در هنگام غذا خوردن به او نزدیک نشوید.

۸- در دعوای بین سگ‌ها دخالت نکنید.

۹- از دست دان به خفاش‌ها جلوگیری به عمل آورید.

۱۰- به محض مشاهده سگی خشمگین و یا در مواقعی که به هاری مظنون شدید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید و خودتان در صورتی‌که به وسیله حیوانی گزیده شدید به بخش درمان ضد هاری انستیتو پاستور در تهران و در شهرستان‌ها به واحدهای مبارزه با هاری در شبکه‌های بهداری مراجعه نمائید تا با انجام واکسیناسیون ضد هاری به موقع نسبت به درمان ضد هاری اقدام نمائید.

از آنجائی که سگ بعد از هار شدن به زودی می‌میرد. بهترین راه دانستن اینکه سگی که شخصی را گزیده است هار بوده و یا نبوده آن است که سگ را مدت ۱۴ روز در جائی تحت نظر نگاه دارند. اگر در این مدت سگ مرد درمان ضد هاری را در نزد مجروح ادامه دهند. اگر سگ هار نبود شخص محتاج به ادامه درمان ضد هاری نیست.  

بیماری هاری کاذب (Aujesky Disease):

این بیماری در سگ و گربه و نشخوارکنندگان و خوک مشاهده می‌شود. مهم‌ترین نشانه این بیماری خارش است و از این رو آن را (Maditch) نامیده‌اند. اگرچه در سگ و گربه همان نشانه‌های هاری تقریباً مشاهده می‌شود. یعنی دام از دهانش بزاق فراوان ترشح می‌شود. در سگ فریادها به زوزه تبدیل می‌شود و تغییر آهنگ صدا به خوبی محسوس است. ولی عدم وجود حس حمله در سگ و گربه و وجود خارش زیاد این بیماری را کاملاً از هاری سگ و گربه متمایز می‌کند.  

در این مقاله همه چیز درمورد بیماری هاری در سگ و گربه بررسی شد.

جهت مطالعه مقالات بیشتر به وبسایت ما و پیج ما مراجعه کنید.  

بهترین کیلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟

کیلینیک دامپزشکی روژان

۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱