Fatemeh hashemiبیماری‌های پلک و conjunctiva
Prolapse غده عمقی پلک سوم:
گاهی اوقات، توده ورمکردهای زیر پلک سوم در بخش میانی چشم خرگوشها نمایان میشود. اغلب اصطلاح “چشم گیلاسی” برای توصیف این بیماری به کار می‌رود. بافت برآمده از غده عمقی پلک سوم تشکیل شده است ولی بافت غدهای prolapsed ممکن است از بین برود و جایگزینی آن مفید است زیرا از عملکرد ترشحی آن محافظت می‌کند. می‌توان تکنیک مشابهی را که برای جایگزین کردن غده پلک سوم سگ‌ها به کار رفته است، استفاده کرد.
آناتومی و فیزیولوژی چشم:
•با اینکه خرگوشها دامنه دید وسیعی دارند ولی سازگاری آن‌ها ضعیف است. شبکیه، ناحیه ای با تراکم بالای photoreceptor است که به خرگوشها امکان تمرکز بر همه قسمت‌های حوزه را در یک زمان می‌دهد. دید در شب خرگوش خوب است؛
•اشک‌ها توسط غدد اشکی و غدد پلک سوم تولید می‌شوند و مجراهای کوچکی داشته که به درون سطوح داخلی پلک‌ها باز می‌شوند؛
•غده عمقی پلک سوم به ابتدای غشاء nictitating چسبیده است. این غده متأثر از تستسترون بوده و در نرهای اخته-نشده بزرگ‌تر است؛
•خرگوشها هیچ شکافی به درون مجرای nasolacrimal از پلک سوم ندارند؛
•یک نقطه اشک ریزی تنها در پلک زیرین نزدیک fornix در medial canthus یافت شده است. این نقطه به درون یک canaliculus کوتاه باز میشود که آن نیز به نوبه خود به درون کیسه اشکی نسبتاً بزرگی باز میشود؛
و در ادامه نکات:
•کیسه اشک به مجرای nasolacrimal باز میشود و از طریق روزنه و قبل از اینکه از طریق کانال استخوان nasolacrimal به درون فک فوقانی حرکت کند، کوچکی در استخوان اشکی می‌گذرد؛
•ارتباط نزدیکی میان دندان‌های فک فوقانی و ساختارهای حدقه چشم و دستگاه nasolacrimal وجود دارد؛
•خمش نرمالی در مجرای nasolacrimal در نوک دندان پیشین اول فک فوقانی وجود دارد. معمولاً انسداد مجرا در این نقطه رخ می‌دهد (به ویژه اگر ریشه دندان طویل شده باشد)؛
•چندین اختلال چشمی مادرزادی وجود دارد که در خرگوش‌های آزمایشگاهی مستند شده‌اند و گاهی اوقات در خرگوش‌های خانگی وجود دارند؛
•Buphthalmia یک اختلال مادرزادی است که ناشی از تخلیه ناقص حفره قدامی است. حفره قدامی از کره چشم بیرون زده است. ورم و جراحت مربوط به قرنیه ممکن است اتفاق بیفتند. اصطلاح “چشم ماه” توسط پرورش دهندگان برای توصیف این بیماری به کار می‌رود؛
•Entropion و ectropion در خرگوشها مشاهده شده است؛
•در برخی خرگوشها، hyperplasia مربوط به conjunctiva موجب فلپ مدور بافتی میشود که در قرنیه رشد می‌کند. معمولاً این فلپ پس از جراحی مجدداً رشد می‌نماید. سیکلو سپورین موضعی پس از جراحی از رشد مجدد جلوگیری می‌کند.
Conjunctivitis:
التهاب Conjunctivitis با hyperaemia و ورم، اشکریزی و یا تخلیه چشم مشخص میشود. پاتوژنهایی وجود دارند که موجب conjunctivitis اولیه در خرگوشها می‌شوند. myxomatosis بهطور چشمگیر و Treponema paraluiscuniculi بهصورت نادر ایجاد می‌شوند ولی در خرگوش‌های خانگی شایع نیستند. Conjunctivitis ممکن است در ارتباط با Pasteurella multocida که یک پاتوژن اصلی یا ثانویه است ممکن است مشاهده شود، بااینحال بسیاری از موارد conjunctivitis علت ثانویه دارند. طیف وسیعی از باکتری‌ها در کیسه conjunctival وجود دارند که بسیاری از آن‌ها پاتوژنهای فرصتطلب هستند. Staphylococcus aureus اغلب از موارد بالینی conjunctivitis ایزوله شده است (هینتون، ۹۷۷؛ میلیچامپ و کولینز، ۱۹۸۶؛ کوب و همکاران، ۱۹۹۹). Chlamydia در conjunctival smears خرگوش‌های خانگی یافت شده است (کریشنا و کولشتریستا، ۱۹۸۵؛ مارینی و همکاران،۱۹۹۶).
عوامل زمینه ساز conjunctivitis شامل تحریک دستی، اختلالات پلک و از همه مهم‌تر بیماری دندان هستند. تهویه ضعیف و رختخواب خیسشده با ادرار منجر به افزایش میزان آمونیاک محیط شده، conjunctiva را تحریک می‌نماید و موجب conjunctivitis ثانویه باکتریایی میشود. در شرایط حاد، بالا بودن میزان پروتئین رژیم غذایی موجب افزایش دفع نیتروژن و بالا رفتن سطح آمونیاک خواهد شد. گرد و غبار علوفه در کیسه conjunctival آشیانه کرده و معمولاً زیر پلک سوم جای می‌گیرد.
با به کارگیری علوفه با کیفیت عاری از گرد و غبار و قرار دادن آن در کف آخور بهجای انباشته کردن آن‌ها می‌توان ریسک تحریک دستی را کاهش داد (باکلی و لاومن، ۱۹۷۹۹). Entropion مادرزادی یا اکتسابی موجب تحریک مژه‌ها و التهاب conjunctiva میشود. جراحات ناشی از مبارزه، حمله شکارچیان و سایر انواع تروما موجب جراحات conjunctiva شده و یا پلک‌ها به موازات بهبودی جای زخم و بدشکلی را با خود خواهند داشت. گوش‌های بزرگ برخی گونه‌های گوش آویزان روی پلک‌ها آویزان شده و بهصورت مکانیکی پلک‌ها را تحریک می‌کنند.
عوامل خارجی که بیماری چشمی خرگوشها را متأثر می‌سازند:
•عوامل ژنتیکی: buphthalmos در خرگوش‌های سفید نیوزلندی؛
•عوامل ساختاری: خرگوش‌های brachycephalic به ظاهر چشم‌های ورقلمبیده¬تری دارند. خرگوش‌های گوش آویزان موجب ترومای قرنیه، entropion(گوش آویزان فرانسوی) و ectropion می‌شوند؛
•عوامل محیطی: علوف دارای گرد و غبار، بالا بودن میزان آمونیاک در محیط، گرده (اثبات نشده)؛
•مسائل عفونی: myxomatosis، Treponema، paraluiscuniculi و Pasteurella؛
•عوامل دندانی: رشد بیش ازحد دندان‌های پیشین فک فوقانی موجب انسداد مجرای nasolacrimal میشود و رشد بیش ازحد دندان‌های گونه فک فوقانی درنهایت به غده اشکی آسیب رسانده و آن را به طرف چشم فشار می‌دهد.
غشاء precorneal اشک، دفاع مهمی در برابر عفونت باکتریایی است. تخلیه ناقص اشک‌ها از conjunctiva، عملکرد غشاء precorneal اشک را مختل کرده و زمینه را برای conjunctivitis فراهم می‌کند. ریشه‌های طویلشده دندان باعث انسداد مجرای nasolacrimal شده که شایع‌ترین علت تخلیه ناکافی اشک‌ها هستند ولی سایر بیماری‌ها مانند ectropion یا اختلالات ظاهری می‌توانند باعث انسداد سوراخ اشک شوند.
غشاء precorneal اشک، دفاع مهمی در برابر عفونت باکتریایی است. تخلیه ناقص اشک‌ها از conjunctiva، عملکرد غشاء precorneal اشک را مختل کرده و زمینه را برای conjunctivitis فراهم می‌کند. ریشه‌های طویلشده دندان باعث انسداد مجرای nasolacrimal شده که شایع‌ترین علت تخلیه ناکافی اشک‌ها هستند ولی سایر بیماری‌ها مانند ectropion یا اختلالات ظاهری می‌توانند باعث انسداد سوراخ اشک شوند.
در این مقاله همه چیز در خصوص بیماری‌های پلک و conjunctiva خرگوش بررسی شد.
جهت دریافت اطلاعات رایگان بیشتر به وبسایت و پیج ما مراجعه کنید.
تذکر مهم : این مطلب برگرفته از کتاب طب خرگوش است.
بهترین کلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟
کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳
