فیزیولوژی گوارش در خرگوش
در این مقاله فیزیولوژی گوارش در خرگوش بررسی خواهد شد:
به طور خلاصه باید گفت، خرگوش یک گیاه خوار مطلق است که سیستم گوارشش برای خوردن رژیم فیبردار تنظیم شده است. هضم و گوارش در معده و روده کوچک شبیه به جانوران monogastric است و غذایی که به روده خلفی میرسد، عمدتاً دربرگیرنده فیبری است که به آنزیمهای گوارشی معده و روده کوچک، شکسته نشده است.
خرگوش قادر به جدا کردن تکههای فیبر بزرگ از تکههای کوچک در روده پروکسیمال است. تکههای کوچک و تکههای بزرگ هضم نشده همزمان در جهات مخالف فرستاده میشوند. تکههای بزرگ فیبر هضم نشده به صورت دیستال عبور نموده و به شکل گلولههای پشکل سفت دفع میشوند.
تکههای فیبری کوچک در جهت معکوس به میانروده فرستاده شده و تحت تخمیر باکتریایی قرار میگیرند. تخمیر باکتریایی در میانروده، اسیدهای چرب سبکی را که بهصورت یک منبع انرژی جذب شدهاند، آزاد میکند. نتیجه تخمیر باکتریایی درون میانروده یک ژله کامل حاوی اسید آمینه، ویتامین، آنزیمها، میکرو ارگانیسمها و اسیدهای چرب سبک است.
روده خرگوش عملکردی دوگانه دارد
بخش عمدهای از روز، روده مواد خوردهشده را تفکیک و تجزیه میکند و همزمان بهصورت تکههای غیر قابل هضم به مقعد و تکههای تخمیرپذیر را به میانروده ارسال میکند. جنبش روده پروکسیمال به طور دورهای کاملاً تغییر میکند و محتویات caecal خمیری در امتداد روده هدایت میشوند تا به صورت گلولههای پشکل نرم یا کائکوتروفها درآیند. تولید کائکوتروف از ریتم روزانه پیروی میکند.
بسیاری از خرگوشها، پشکلهای نرم را در طول صبح و عصر و تقریباً ۴ ساعت پس از تغذیه تولید میکنند. این کائکوتروفها دوباره مستقیماً از مقعد خورده میشوند تا در معده و روده کوچک بهصورت منبع اضافی مواد مغذی خرگوش، جذب شوند. ماهیت محتویات روده، فعالیت عضلانی، زمان انتقال و تبادل آب و الکترولیتها بر اساس نوع پشکل عبوری از روده تغییر میکند؛ بنابراین گوارش و تحرک روده یا در “مرحله پشکلهای سفت” یا “مرحله پشکلهای نرم” وجود دارد.
میزان مواد خورده شده و گاز در بخشهای مختلف دستگاه گوارش بر اساس مرحله دفع، تغییر میکند. اندازه و شکل میانروده نیز از ریتم روزانه پیروی میکند و یک موضوع مهم در خلال لمس شکم یا رادیوگرافی خرگوش است.
انواع سندرم گوارشی در خرگوش ها:
سندروم | وقوع در خرگوشهای خانگی | پشکلهای سفت | کائکوتروف ها | وضعیت خرگوش | علتها |
کائکوتروفهای نرمال خوردهنشده (مواد پشکل نرم دارای بوی تند که شبیه به اسهال هستند) | معمولی | ازدیاد میزان گلولههای پشکل سفت | انسجام نرمال | عالی اشتهای خوب | چاقی بیماری دندان Spondylosis آرتروز Perineal dermatitis و غیره |
کائکوتروفهای نرم خوردهنشده | معمولی | ازدیاد میزان گلولههای پشکل سفت | نرم، سیال، منسجم | عالی | تغییر رژیم غذایی فقدان رژیم غذایی فیبردار غذاهای آبدار استرس + همان علل مربوط به کائکوتروفهای نرمال خوردهنشده |
کوکسیدوز | در خرگوش بالغ نادر و در خرگوش جوان نرمال | اسهال ممکن است طیفی از پشکلهای سیال haemorrhagic تا پشکلهای سیال حجیم داشته باشد | از پشکلهای سفت قابل تشخیص نیست | بستگی به میزان دشواری شرایط دارد | Eimeria spp |
Mucoid enteropathy | در خرگوش بالغ نادر است با استرس مرتبط است هر چند وقت یکبار در خرگوشهای جوان شایع است | پشکلهای سفت نرمال وجود ندارند Mucus و اسهال ترکیبی یا پراکنده شده خروجی پشکل در مراحل انتهایی وجود ندارد | کائکوتروفهای نرم غیرطبیعی ممکن است به طور متناوب با اسهال و Mucus پراکنده شوند | ممکن است در مراحل اولیه خورده شوند پفکرده بروز یافته و پیشروی به عدم بروز و دندانقروچه | هنوز مشخص نیست Dysautonomia در برخی موارد یافت شده است |
تضعیف Caecal | وقوع پراکنده | عدم وجود پشکلهای سفت ممکن است mucus را تولید کند و صاحبان آن را با اسهال اشتباه بگیرند | در مراحل انتهایی وجود ندارد | ممکن است در مراحل اولیه از غذا برداشته شود | ظاهراً با درد و استرس مرتبط است تضعیف Caecal بخشی از mucoid Enteropathy پیچیده است ممکن است موجب جذب موادی شود که در میانروده انتقال یافتهاند، آب را جذب کند و توسط میکروفلورای caecal شکسته شود. نمونههای این دست شامل بستر خاک رس، methylcellulose یا سایر مسهلهای حجیم است |
التهاب روده | در خرگوش بالغ نادر است التهاب روده ناشی از رشد بیشازحد باکتری/عدم تعادل معمولاً در خرگوشهای در حال رشد یا شیرخوار متداول است | پشکلهای سفت نرمال وجود ندارند اسهال مایع | مشاهده نشده است | بیمار بیاشتهایی عصبی ممکن است نیاز به فیبر داشته باشد | پاتوژنهای باکتریایی یا ویروسی ازجمله E. coli, clostridia، rotaviruses ممکن است ناشی از آنتی بیوتیکها باشند مسمومیت گیاهی |
Enterotoxaemia | موارد نادر در خرگوشهای بالغ شیوع بیشتر در خرگوشهای جوان | پشکلهای مایع ممکن است تأخیر داشته باشند خرگوش ممکن است قبل از بروز اسهال بمیرد | مشاهده نشده است | بیمار پیشروی سریع ممکن است ضعیف شود | گونههای Clostridial ممکن است ناشی از آنتی بیوتیکها باشد |
بیماری مزمن التهابی | فقط در بالغها نادر است | میزان زیادی از پشکلهای نرم حجیم | از پشکلهای سفت غیر قابل تشخیص است | نازک، پف کرده دورههای گرسنگی، بیاشتهایی جدای از دورههای بیاشتهایی عصبی | شناخته شده نیست ایمنی متوسط مرتبط با چسبندگیهای پس از عقیم شدن |
اسهال در سایر گونهها
از طریق تخلیه مکرر پشکلهای آبی بروز مییابد (بلود و استیدرت، ۱۹۹۹). خرگوشها دو نوع پشکل تولید میکنند، پشکل سفت و کائکوتروف. کائکوتروفها، نرمال نرم و منسجماند و معمولاً با اسهال اشتباه گرفته میشوند. ماهیت و تکرار این دو نوع پشکل ملاحظات مهمی هستند. در برخی شرایط، تولید mucus اضافی وجود دارد که ممکن است با اسهال اشتباه گرفته شوند.
تفکیک مواد خورده شده در روده پروکسیمال از طریق ترکیب آناتومی عملکردی و تحرک رودهای انجام میشود. Sacculations در دیواره روده پروکسیمال (haustra) تکههای کوچک را حبس میکند ولی تکههای بزرگ درون لوله جمع میشوند. فعالیت Haustral باعث هدایت تکههای کوچک به سمت میانروده میشود ولی فعالیت segmental، تکههای بزرگ را به سمت مقعد هدایت میکند.
Lagomorphs ها بخش عضلانی ویژه و سازگارشدهای از روده به نام fusus coli دارند که حاوی تعداد زیادی غدد موکوس است. fusus coli بهصورت pacemaker برای تحرک روده عمل میکند و بسیار عروقی و عصبی است و نهتنها از طریق سیستم عصبی آناتومیک کنترل میشود بلکه در معرض اثرات metabolites و هورمونهایی همچون آلدسترون و پروستاگلاندین قرار دارد. در خلال دفع کائکوتروفها، فعالیت haustral متوقف شده و مواد caecal بهکندی در امتداد روده بزرگ حرکت میکند. محتویات fusus coli بهصورت گلولههایی شکل میگیرند که در موکوس کپسوله شدهاند. زمان انتقال پشکلهای نرم از طریق روده ۱.۵ تا ۲.۵ برابر سریعتر از پشکلهای سفت است (فیورامونتی و راکسبوش، ۱۹۷۶).
در میان روده
اکوسیستم پیچیدهای از میکروفلورای تغذیه شده با آب و مواد مغذی وجود دارد که از روده کوچک و از طریق روده پروکسیمال میرسند. در طول فرآیند ترکیب و تجزیه آب ترشح میشود و به همراه تکههای کوچک به میانروده فرستاده میشود.
آب از میانروده و از دیواره caecal جذب گردش خون میشود. زمان احتباس مواد جذبشده درون میانروده متأثر از حرکت caecocolonic و ماهیت مواد مغذی است که به آن میرسد. شرایط درون میانروده متأثر از نوع و میزان مواد مغذی است که میکروفلورا و فرآوردههای تخمیر باکتریایی را تأمین میکند. توازن میکرو ارگانیسمها در میانروده اهمیت زیادی برای سلامت حیوان دارد. میکروفلرورای سالم، مواد غذایی را بهطور مؤثر جذب میکند. هر عاملی که تعادل میکروفلورای caecal را مختل کند، بهطور بالقوه منجر به تکثیر باکتری پاتوژن و بیماری میشود.
در این مقاله فیزیولوژی گوارش در خرگوش بررسی شد.
وبسایت و اینستاگرام ما را دنبال نمایید
به روز ترین کلینیک دامپزشکی تهران، کلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱
طب خرگوش
نویسنده:پروفسور مولی وارگا
مترجم:آقای دکتر احمدرضا الهیار ترکمن
قبل از انجام هرگونه اقدام با دامپزشک خود مشورت نمایید؛ادمین و سایت روژان پت هیچگونه مسئولیتی در قبال اقدامات خودسرانه و عواقب ناشی از آن ندارد.