آشنایی با آناتومیک خرگوش و خصوصیات بدنی خرگوش ها

خصوصیات آناتومیک خرگوش :

تاریخ فسیل کشف شده خرگوش ۳۰ ـ ۴۰ میلیون سال پیش می‌باشد. ولی زمان واقعی اهلی شدن این حیوان به دوران راهبان کاتولیک فرانسوی اولیه بازمی‌گردد . آنها نژادهایی از خرگوش را که امروزه با عنوان نقره شامپانی (Champagne De Argent) می‌شناسیم ، با اصلاح نژاد ایجاد نمودند . در ادامه این مقاله به بررسی آناتومیک خرگوش ها می پردازیم با ما همراه باشید.

چشم‌ها:

چشم‌ها در خرگوش بسیار درشت بوده و در کنار سر قرارگرفته اند که این امر موجب می‌گردد تا زاویه دید وی بسیار وسیع باشد (هر چشم حدود ۱۹۰ درجه از زاویه دید را پوشش می‌دهد) ، بنابراین خرگوش براحتی می‌تواند پشت سرخود را نیز ببیند . توانایی تشخیص رنگها در خرگوش بسیار محدود است. اما می‌تواندحرکات را به راحتی از فواصل دور تشخیص دهد . قدرت دید خرگوش در نور کم بسیار بیشتراز انسان است. بدلیل اینکه مردمک چشم این حیوان قابلیت استاع بیشتری (حدود ۸برابر) نسبت به چشم انسان دارد. خرگوش برای شناسایی صاحبش از شکل ، بو و صدای اوبرای بدست آوردن تصویری از وی استفاده می‌نماید. در ضمن چشمهای نوزاد خرگوش ، ۷ تا ۱۰ روز پس از تولد گشوده می‌شوند .

آناتومیک خرگوش ها – گوش‌ها خرگوش :

گوشهای خرگوش خیلی بزرگ است و این حالت به حیوان کمکمی‌کند تا بتواند اصوات را از جهات مختلف بشنود. در ضمن خرگوش قادر است در آن واحد، اصوات را از دو جهت مختلف بشنود. از مزایای دیگر این گوشهای برگ و پر عروق ایناست که در تنظیم درجه حرارت بدن خرگوش نقش دارند. بدین ترتیب که در دمای بالا ،عروق گوش متسع شده و حرارت از این طریق دفع می‌شود. دامنه شنوایی گوش خرگوش نسبتبه انسان کمتر می‌باشد. بدلیل ظرافت و عروق فراوان گوش در این حیوان توصیه می‌شودکه هیچ وقت برای بلند کردن وی از گوشهایش استفاده نگردد.

بینی:

خرگوشها حدود ۱۰۰ میلیون گیرنده برای درک بوهای مختلف دارند. لذا حس بویایی آنها نسبت به انسان (که فقط ۵ تا ۶ میلیون گیرنده دارد) بسیار قویتر است.
خرگوش می‌تواند از طریق بو کشیدن صاحب خود را شناسایی کندو یا وقتی حیوانی غریبه وارد قلمرویش می‌گردد ، آنرا تشخیص دهد . این حیوان بهمنظور افزایش میزان در معرض بودن گیرنده‌های بینی خود ، حدود ۲۰ تا ۱۲۰ بار دردقیقه بینی خود را تکان می‌دهد.

دندان ها:

تمامی دندان های خرگوش در طول عمر حیوان رشد دائم دارند . میزان رشد دندان های قامی حدود ۵/۱۲ سانتیمتر و دندانهای آسیا حدود ۵/۷ تا ۱۰ سانیتمتر در سال می‌باشد . خرگوش احتیاج به جویدن چیزهای سخت مانند قطعات چوب وشاخه‌های درخت سیب دارد تا بتواند از رشد بیش از حد دندانهای خود جلوگیری کند .

زبان:

زبان خرگوش حدود ۸۰۰ جوانه چشایی دارد لذا بنابراین ازخوردن غذاهای خوشمزه و متفاوت لذت می‌برد .

قفسه سینه:

قفسه سینه و قلب این پستاندار ، نسبتا ً کوچک بوده ودریچه دهلیزی ـ بطنی سمت راست نیز ۲ لتی می‌باشد.

آناتومیک خرگوش – محوطه شکمی:

شکم در خرگوش نسبت به بدن خیلی حجیم بوده و طول روده‌هایش ۱۰ برابر طول بدن است . خرگوش دارای معده ای غده‌ای ، با ترشح اسید وآنزیم ، می‌باشد . سکوم در خرگوش بزرگ بوده و عقده‌های لنفاوی اطراف آن برجسته ومشخصند .
خرگوشها برای هضم غذا نیازبه مقداری علوفه با کیفیت در جیره غذایی خود دارند . آنها شبیه نشخوارکننده (Pseudorominant) هستند . یعنی فیبرهایی که با هضم آنزیمی در معده و روده تجزیهنمی‌شوند. توسط میکروفلور سکوم (که از نظر عملکرد مشابه شکمبه در نشخوارکنندگاناست) هضم می‌شوند. این حیوان دو نوع مدفوع ، مدفوع نرم که با موکوس پوشیده شده استو مدفوع به صورت پلتهای سفت ، از خود دفع می‌کند . خرگوشها مدفوع نرم خود را کهحاوی مواد غذایی غنی شده است و معمولا در شب آن را تولید می‌کنند ، جهت تأمین بخشیاز نیازهای غذایی خود ، مستقیما ً از مقعد خود می‌خورند که به این فعالیت ،کوپروفاژی (مدفوع‌خواری) گفته می‌شود . در ضمن مدفوع سفت خرگوشها از بهترین کودهایباغچه ، بشمار می‌رود .

پا ها:

درمورد قدرت پاهای خرگوش جالب است بدانید که نیروی حاصل از لگد زدن این حیوان می‌توندباعث شکستن استخوان پشت آن گردد . یک خرگوش وحشی به هنگام فرار از دست شکارچی می‌تواند تا حدود ۶/۳ متر بپرد . خرگوشها به منظور خسته نمودن شکارچی می‌توانند به صورت  زیگزاگ بدوند.

ادرار:

درحالت طبیعی ، ادرار خرگوش غلیظ و کدر است که این امر بدلیل وجود مواد کریستالی ،مانند فسفات کلسیم و فسفات آمونیوم است . PH ادرار در حالت طبیعی ، قلیایی (حدود ۲/۸) می‌باشد که بدلیل عفلخوار بودن حیوان است . رنگ ادرار نیز از زرد روشن تاقهوه‌ای تیره متغیر است .

آناتومیک خرگوش – تولید مثل در خرگوش:

خرگوش هاتخمک‌گذاری القایی دارند . این بدین معنی است که برای تخمک گذاری ، حضور جنس نر ویا تحریک جفت‌گیری لازم است . سیکل فحلی در خرگوش‌ها خیلی واضح نیست. بلکه آنها یکریتم تولید مثلی دارند که شامل دو فاز است :

یک فاز پذیرش ۱۴ ـ ۱۲ روزه کهدر این مدت خرگوشها تمایل به جفت‌گیری دارند
و یک فاز عدم پذیرش ۲ ـ ۱ روزه کهدر این مدت اجازه جفت‌گیری داده نمی‌شود .

تخمک‌گذاری تقریبا ً ۱۰ ساعت پساز جفت‌گیری و در نتیجه تحریک انجام شده ، صورت می‌پذیرد . در هنگام جفت‌گیریمی‌بایست خرگوش ماده را به قفس نر منتقل نمود ، در غیر اینصورت ممکن است نزاع صورتگرفته و یا اینکه خرگوش نر تمایلی به جفت‌گیری نداشته باشد . عواملی وجود دارند کهبر طول این دو فاز مؤثر هستند که از جمله آنها می‌توان به وارد زیر اشاره نمود.

تغذیه:

که اگر مناسب نبوده وانرژی ، پروتئین و مواد معدنی کافی را تأمین ننماید ، باعث طولانی‌تر گشتن فاز عدمپذیرش می‌گردد .

نور :

با افزایش طول روز فعالیت جنسی آغاز می‌گردد . اصولا برای اینکه فاز پذیرش آغاز گردد حداقل به ۱۴ ساعت روشنایی نیاز می‌باشد و اینامر نشان‌دهنده آنستروس فصلی در خرگوش است ، بدین ترتیب که در شرایط نگهداری حیواندر خارج از منزل ، حول و حوش ماههای اسفند و فروردین تولید مثل آغاز گردیده و حوالی ماه های شهریور و مهر خاتمه می‌یابد . در شرایط نگهداری حیوان داخل منزل محدودیت تولید مثلی فوق وجود ندارد و در تمام طول سال ریتم تولید مثلی می‌تواند حضور داشته باشد .

درجه حرارت :

با افزایش درجه حرارت ، فعالیت جنسی افزایشمی‌یابد که البته مناسبترین دما در این حالت ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد می‌باشد .

تحریکات جنسی:

در گله‌هایی که خرگوش های نر و ماده  به صورت  توأمان نگهداری شده و حضور یکدیگر را حس می کنند ، فاز پذیرش جنسی زودتر آغاز می‌گردد .

اندازه:

خرگوشهای نژاد کوچک زودتر (حدود ۴ ماهگی) از نژادهای بزرگ (حدود ۶ ـ ۵ ماهگی) به بلوغ جنسی می‌رسند .

جنس:

خرگوش های ماده نسبتبه نرها زودتر بالغ می‌شوند .

آبستنی و زایمان:

طول دوره آبستنی در خرگوش ۳۰ تا ۳۲ روز است . حدودروز ۲۸ پس از جفت‌گیری می‌بایست یک جعبه زایمان (Nest box) در داخل قفس خرگوش مادهقرار داد . چرا که در هفته آخر آبستنی خرگوش ماده ، موهای ناحیه شکم خود را کنده وبعنوان بستر در داخل جعبه زایمان قرار می‌دهد . در این حالت دهان حیوان پر ازگلوله‌های مو می‌باشد و این عمل لانه‌سازی (Nest building) وی ممکن است با خارشاشتباه گردد. زایمان معمولا ً در طول شب صورت می‌گیرد و نوزادان بدون مو و فاقدقدرت بینایی و شنوایی و به تعداد ۸ ـ ۵ عدد بدنیا می‌آیند . چشمهای آنها در حدود ۱۰روزگی گشوده می‌شود و از روز سوم پوشش بدنشان شروع به رشد می‌کند . بچه خرگوشهامعمولا در حدود ۳ هفتگی از جعبه زایمان خارج شده و بتدریج شروع به خوردن غذاهایجامد می‌کنند . طول شیرخوارگی معمولا ۴ تا ۶ هفته است .

آبستنی کاذب:

طول آبستنی در خرگوش ۳۲ ـ ۳۰ روز است . حال اگر خرگوش ماده جفت‌گیری نکند ولی به علت تحریک جنسی تخمک آزاد گردد ، در این صورت جسم زرد ایجاد شده و بر روی تخمدان باقی می‌ماند که باعث ایجاد علایم آبستنی در حیوانی که جفت‌گیری نکرده می‌گردد . این حالت معمولا ً ۱۸ روز طول می‌کشد .

مشکلات احتمالی:

در صورت مشاهده علائم زیر با دامپزشک خود مشورت نمایید:

بی اشتهایی

آبریزش از بینی و یا چشم

ریزش زیاد بزاق از دهان

دشواری در تنفس (عطسه، سرف، خس خس)

اسهال

اتساع شکم و درد در ناحیه شکم

عدم دفع ادرار و یا مدفوع

ریزش موهای نواحی خاصی از بدن

خارش پوستی

 بلند شدن دندانها در خرگوش Root elongation:

این بیماری در اثر تغذیه نادرست و عدم مصرف مکمل های ضروری و فیبر لازم ایجاد شده و عواقب جبران ناپذیری .  در خوگوش به جای می گذارد. از علائم اولیه این بیماری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

١- عدم علاقه به خوردن علوفه و مواد غذایی سخت

  ٢- ریزش بزاق

  ٣- آبریزش از چشم یک طرفه یا دو طرفه

  ۴- بیرون زدگی یک یا هر دو چشم و …

این بیماری کاملا قابل پیشگیری بوده و در مراحل اولیه و حتی برخی مراحل بالاتر نیز قابل درمان می باشد. ولی در صورت عدم درمان مناسب در نهایت منجر به مرگی بسیار دردناک برای خرگوش خواهد شد. به همین دلیل در صورت نگهداری از خرگوش در همان ابتدا از دامپزشک در مورد نحوه تغذیه و مکمل های غذایی لازم کمک گرفته و با گرفتن . عکس رادیوگراف از دندان ها وضعیت رشد ریشه دندان را کنترل نمایید.

جهت مطالعه مقالات بیشتر به وبسایت و پیج ما سر بزنید.

در این مقاله ما به بررسی آناتومیک خرگوش به طور کامل پرداختیم.

بهترین کیلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟

کیلینیک دامپزشکی روژان

۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱