Fatemeh hashemiبیماری‌های محیطی ماهیان زینتی (بیماری های تغذیه‌ای،ورم روده،چاق شدن ماهی،ازدیاد ازت،اسیدی یا قلیایی بیش از حد،مسمومست فلزی،محیطی آبشش،بیماری حباب گازی و…) در این مقاله بررسی شده است ، با ما همراه باشید:
بیماری‌های ناشی از شرایط ناسالم آب
بیماری‌های تغذیه‌ای:
در بین ماهیان بیماری‌هایی وجود دارد که مستقیما وابسته به کمبود یا زیادی مواد غذایی است. همچنین سوء تغذیه به نوبه خود در بروز برخی از بیماری‌های ناشی از موجودات زنده بیماریزا نقش دارد. ماهیانی که در شرایط متراکم پرورش یا در آکواریوم‌هایی که فاقد مواد غذایی لازم هستند زندگی می‌کنند باید جیره غذایی را که شامل همه نیازهای روزانه است دریافت کنند و نیازی به مواد غذایی موجود در محیط نداشته باشند. حال اگر این جیره بالانس نباشد یا درست مصرف نشود بیماری ایجاد می‌کند.
ورم روده:
نوعی بیماری تغذیه‌ای است که در اثر مصرف غذا بیشتر از جیره مورد نیاز به وجود می‌آید. این عارضه در ماهیان گوشتخوار که حریص هستند بیشتر دیده می‌شود. هر گاه غذا در وعده کم یا همه غذا در یک وعده مصرف شود ماهی پر خوری کرده و قادر نخواهد بود غذا را کامل هضم کند که باعث مشکلات گوارشی می‌شود و در این راستا روده ماهی متورم شده و عفونت می‌کند. این بیماری با تقسیم غذای موردنیاز روزانه در وعده‌های بیشتر در روز قابل درمان است.
چاق شدن ماهی:
خوراندن جیره غذایی حاوی چربی زیاد سبب نفوذ چربی در کبد و چاقی بیش از اندازه ماهی می‌شود. اختلال در عملکرد کبد، وظایف کلیه را نیز دچار اختلال می‌کند که ماحصل آن باعث تجمع آب در بدن ماهی می‌شود.
برای درمان عارضه نفوذ چربی، در مواقعی که چربی جیره بیش از ۱۸-۲۰% است یا چربی به کار گرفته عموما از نوع اشباع است و تغذیه در آب سرد انجام می‌شود، چربی جیره را کاهش می‌دهند. افزودن کولین به جیره به همراه کاهش چربی به ماهی در سوخت و ساز داخل سلولی چربی کمک می‌کند.
بیماری‌های محیطی
این دسته از بیماری‌ها در اثر تغییراتی در وضعیت آب به وجود می‌آیند. عبارت‌اند از:
ازدیاد ازت:
آمونیاک در آب به دو صورت وجود دارد قسمتی به صورت محلول در آمده و با آب یونیزه می‌شود که آمونیوم است قسمتی دیگر به صورت غیر یونیزه می‌ماند که همین نوع برای ماهیان سمی است. ماده نیتروژنی دفعی ماهی آمونیاک است که از طریق رشته‌های آبششی ماهی دفع می‌شود در صورتی که تراکم ماهی در تانک زیاد شود تراکم آمونیاک ترشحی نیز افزایش یافته و باعث صدمه به باله‌های بعضی ماهیان از جمله آنجل ها می‌شود.
اسیدی یا قلیایی بیش از حد:
ماهیانی که در یک محیط آبی زندگی می‌کنند به محدوده PH، خاصی سازگاری یافته‌اند. محدوده قابل قبول آن برای ادامه حیات بیشتر ماهیان حدود ۲/۶ الی ۲/۹ است. افزایش یا کاهش بیش از حد PH، ممکن است مستقیما موجب مرگ ماهی شود یا استرس ایجاد کند که در این حالت ماهی در اثر تهاجم عوامل ثانویه تلف می‌شود.
ماهیانی که در معرض چنین محیطی قرار می‌گیرند حالت عصبی در آن‌ها ایجاد می‌شود، در مناطق کم عمق تجمع می‌یابند؛ و حتی خود را برای رهایی از اثرات محرک از آب بیرون پرت می‌کنند. ماهی دچار سرفه می‌شود و تلاش می‌کند تا آبشش‌های خود را تمیز کند که بعضی اوقات موجب بازگشت مواد غذایی از داخل دستگاه گوارش به بیرون می‌شود. با رساندن PH آب به محدوده تحمل ماهیان می‌توان این حالت را درمان کرد.
مسمومیت فلزی:
این مسمومیت معمولا در محیط‌های آکواریومی که از وسایل فلزی استفاده می‌کنند و آن‌ها را در داخل آب رها می‌کنند ایجاد می‌شود. از این دسته فلزات می‌توان به آهن، سرب، مس، آلومینیوم و کادمیوم اشاره کرد آلودگی خاک و آب با ترکیبات یا عناصر فلزی منجر به مسمومیت خونی ماهیان و متعاقب آن تلفات مستقیم، مسمومیت مزمن، تجمع زیست شناختی و تغییرات ظریف در اعمال فیزیولوژیک می‌شود که ماحصل آن عدم توانایی جانور برای ادامه حیات خواهد بود. مسمومیت مزمن با بعضی فلزات نیز سبب کاهش توانایی تولید مثل، تغییر شکل بدن، ناتوانی در فرار از دست دشمن و حساسیت به عفونت با عوامل بیماریزا می‌شود.
بیماری حباب گازی:
مخلوط شدن هوای اتمسفر با آب تحت فشار زیاد موجب افزایش حلالیت تمام گازها می‌شود اما با از بین رفتن ناگهانی فشار وارده گازهای اتمسفری فرصت می‌یابند تا تدریجا به اتمسفر برگردند. ماهیانی که در زمان ایجاد تعادل فشار-حلالیت گاز در محل وجود دارند، دچار عارضه‌ای به نام حباب گازی یا آمبولی گازی می‌شوند. این بیماری در اثر ایجاد حباب‌های ریز در بین بافت‌ها یا در دستگاه گردش خون ماهی به وجود می‌آید. از علائم این بیماری ظهور حباب‌های گاز در حفرات بدن و اغلب در پشت چشم (اگزوفتالمی) است.
بیماری محیطی آبشش:
این بیماری به شکل مزمن یا حاد بروز می‌کند. که بیشتر همه گیری‌های آن در اثر عوامل محرک بروز می‌کند. این عوامل در بافت پوششی آبشش اختلال ایجاد می‌کنند و به آن صدمه می زن‌اند. بالارفتن میزان آمونیاک غیر یونیزه در آب باعث تحریک شدید آبشش‌ها مخصوصا در زمانی که تراکم ماهی در کارگاه زیاد باشد، می‌شود. این بافت به حالتی دچار می‌شود که به آن هیپرپلازی می‌گویند. در هیپرپلازی تعداد سلول‌های پوششی سطح رشته‌های آبششی در اثر مواد محرک زیاد می‌شود و میزان کنده شدن بافت از تولید آن‌ها کمتر شده و ضخامت سطحی آبشش زیاد می‌شود ماهی قادر نخواهد بود سرپوش آبششی را کاملا ببندد و از بالا رشته‌های آبششی قابل مشاهده هستند. ماهی برای جذب مقدار بیشتر اکسیژن به شدت دهنک میزند که مشخصه بارز آن است.
پیشگیری:
فرو بردن ماهی در داخل محلول نمک برای تسکین آبشش‌ها و کاهش پلاک‌های باکتریایی موثر است. پرمنگنات پتاسیم هم اگر با غلظت بیش از ۵ میلی گرم در لیتر به مدت یک ساعت (روش غوطه وری) مورد استفاده قرار بگیرد مفید واقع می‌شود. آکواریوم داران می توان‌اند برای تعیین ظرفیت نگهداری آکواریوم از یک نسبت معین استفاده کنند تا به کمک آن احتمال بروز بیماری محیطی آبشش کاهش یابد. متداول‌ترین روشی که کاربرد دارد بر اساس طول ماهی برحسب سانتی متر به ازای هر یک گالن است. معمولا کمتر از ۵ سانتیمتر طول ماهی به ازای ۸/۳ لیتر (یک گالن) آب است.
تذکر مهم:این نوشتار برگرفته از کتاب راهنمای بهداشت، پرورش و نگهداری ماهیان زینتی می باشد. الزاما تشخیص و درمان به عهده دامپزشک است و این مطالب صرفاً جهت آشنایی با برخی از درمان های ابتدایی می باشد، تشخیص خودسرانه یا درمان خودسرانه با استفاده از موارد گفته شده هیچ مسئولیتی برای سایت و کلینیک روژان ندارد.
در این مقاله همه چیز در خصوص بیماری‌های محیطی ماهیان زینتی بررسی شد.
جهت دریافت اطلاعات رایگان بیشتر به وبسایت و پیج ما سر بزنید.
بهترین کیلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟
کیلینیک دامپزشکی روژان
۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳۶۸-۰۲۱
آوا هاشمی
