مواد معدنی مورد نیاز خرگوش (الزامات رژیم غذایی خرگوش)

در این مقاله همه چیز در خصوص مواد معدنی مورد نیاز خرگوش (الزامات رژیم غذایی خرگوش) بررسی شده است، با ما همراه باشید؛

مواد معدنی

کلسیم

کلسیم غنی‌ترین ماده معدنی در بدن است. این ماده در ترکیب با فسفر، ماده متراکم و مستحکم استخوان و دندان‌ها را شکل می‌دهد. این، کاتیون مهمی در مایع درون­سلولی و برون­سلولی است و برای لختگی خون، انقباض عضلات، فعالیت سلول عصبی، تنظیم هورمون، حفظ و استحکام غشاءهای سلولی لازم است. خرگوش‌ها نیاز به منبع پایداری از این ماده برای دندان‌هایشان دارند زیرا این دندان‌ها به­طور مداوم و تقریباً ۲ میلی­متر در هفته رشد می‌کنند. متابولیسم کلسیم و ابعاد غیر عادی‌ آن در خرگوش‌ها در بخش پایین بحث شده است. به­ طور خلاصه باید گفت این ماده به ­راحتی از ماده غذایی جذب می‌شود و سطح خون از لحاظ خونگرمی (homoiothermal) همانند سایر گونه‌ها نیست.

سطح کلی کلسیم سرم خون طیف متنوعی دارد و در سایر پستانداران بالاتر است. سطح بالای کلسیم رژیم غذایی باعث افزایش کلسیم سرم خون شده (چاپین و اسمیت، ۱۹۷۶ الف)، در ادرار به شکل کربنات کلسیم دفع و به­ صورت creamy ضخیم در ادرار دیده می‌شود (چیکه و آمبرج، ۱۹۷۳). میزان کلسیم ادرار نیز با جذب کلسیم رژیم غذایی در ارتباط است (کندی، ۱۹۶۵).

جذب کلسیم در موکوس روده­ای با دو فرآیند موازی حاصل می‌شود: انتقال بین سلولی فعال مربوط به ویتامین D (یک­ جهته) و انتشار منفعل پاراسلولی در فرآیند دو جهته و گرادیان غلظت (بریسلوئا، ۱۹۹۶). به نظر می‌رسد مکانیسم اصلی جذب کلسیم در خرگوش، انتشار منفعل باشد اما اگر میزان رژیم غذایی پایین باشد، انتقال فعال اهمیت دارد. انتشار منفعل دو جهته است و به گرادیان غلظت بین لومن روده­ای و خون بستگی دارد. کلسیم در درجه اول به شکل و ترکیبات یون‌هایش جذب شده که در انقیاد با کلسیم ترکیبات غیر قابل­حلی را تشکیل می‌دهد که باعث کاهش آن می‌شود (بریسلو، ۱۹۹۶).

حلالیت مواد معدنی:

حلالیت مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و فسفر در محتویات روده متأثر از pH است، مثلاً جذب کلسیم در اسب‌هایی که رژیم غذایی سرشار از فیبر می‌خورند، زیاد است زیرا pH معده پایین­تر است و ترشحات پانکراس و بزاق افزایش یافته‌ و باعث افزایش حلالیت در روده می‌شود (مایر و همکاران، ۱۹۹۲). معلوم نیست چرا این وضعیت در خرگوش نیز وجود دارد. فیتات­ها، اگزیلات­ها و استات­ها ترکیباتی را با کلسیم و سایر مواد معدنی شکل داده و از جذب جلوگیری می‌کنند (فاولر، ۱۹۸۶).

اسید فیتین (hexaphosphoric اینوسیتول) به میزان زیادی در غلات و بقولات وجود دارد. اگزالات­ها در گیاهانی همچون شلغم روغنی، اسفناج و یونجه وجود دارد و ۲۰ تا ۳۰ درصد کلسیم به شکل کلسیم اگزالات است که موجود بودن آن را کاهش می‌دهد. در پژوهشی که توسط چیکه و همکاران (۱۹۸۵) صورت گرفت، مشخص شد که ۴۹ درصد کلسیم در خرگوش‌ها به شکل کلسیم اگزالات است. سبزیجات حاوی اگزالات پایین و کلسیم بالا شامل کلم برگ، کلم بروکلی، شلغم، سبزیجان خردل و برگ گل کلم هستند (بروسلوئا، ۱۹۹۶). کلسیم همچنین می‌تواند با اسیدهای چرب غیر اشباع­شده و زنجیره طولانی در روده پیوند یابد و صابون‌های غیر قابل­حل را تشکیل دهد. جذب کلسیم با عوامل خاصی در ارتباط است. ترکیبات قابل حل می‌توانند اسید آمینه‌های خاصی همچون لیزین، آرگینین و آنتی بیوتیک­هایی مانند کلرام فنیکول و پنی سیلین را تشکیل دهند.

و در ادامه:

ترکیبات حلال از شکل­گیری ترکیبات غیر حلال جلوگیری کرده که جذب کلسیم را تسهیل می‌کنند. لاکتوز نیز جذب کلسیم از روده را افزایش می‌دهد (بریسلوئا، ۱۹۹۶). بسیاری از عناصر تشکیل­دهنده غذای خرگوش، کلسیم پایینی دارند که باعث افزایش گرادیان غلظت برای انتشار منفعل از روده به خون می‌شود. ویتامین D احتمالاً برای انتقال کلسیم فعال در دیواره روده موجود نباشد. سطوح غیر قابل تشخیص ویتامین D در خرگوش‌های خانگی گزارش شده‌ است (فیرهام و هارکورت-براون، ۱۹۹۹). در خرگوش‌های خانگی، کمبود کلسیم می‌تواند عامل مؤثری در کیفیت پایین استخوان، دندان و بیماری دندان باشد. غلات و حبوبات گزینشی در جیره غذایی کلسیم کمتری نسبت به حد لازم برای کلسیفیکاسیون استخوان دارند (جدول ۱.۳) (هرکورت-براون، ۱۹۹۵، ۱۹۹۶). کلسیم مازاد ممکن است باعث بروز urolithiasis شود (کامفیوز و همکاران، ۱۹۸۶).

میانگین کلسیم (Ca) و فسفر (P) (درصد) از سه برند منتخب از جیره‌های مخلوط که به­عنوان غذای خرگوش فروخته می‌شوند.

نمونه	غذای A	غذای A (حبه یا غلات وجود ندارد)	غذای B	غذای B (حبه یا غلات وجود ندارد)	غذای C	غذای C (حبه یا غلات وجود ندارد)
۱. Ca(%)	۰.۷۰	۰.۲۶*	۰.۵۶	۰.۴۶	۰.۷۹	۰.۱۶**
P(%)	۰.۳۵	۰.۲۸	۰.۳۹	۰.۳۰	۰.۳۲	۰.۲۶
۲. Ca(%)	۰.۶۳	۰.۲۸*	۰.۵۱	۰.۳۸*	۰.۸۷	۰.۱۱**
P(%)	۰.۴۱	۰.۳۴	۰.۳۹	۰.۳۲	۰.۳۶	۰.۲۷
۳. Ca(%)	۰.۶۵	۰.۳۹*	۰.۴۹	۰.۴۸	۰.۹۸	۰.۱۴**
P(%)	۰.۴۱	۰.۲۹	۰.۳۹	۰.۳۲	۰.۳۶	۰.۲۹

نمونه غذاهای خرگوش از دسته‌های جیره مخلوط خریداری­شده از سه فروشگاه خانگی در سه مکان مختلف گرفته شده‌اند. یک پوند (۰.۴۵ کیلوگرم) غذا برای آنالیز فرستاده شد. باقیمانده غذا برای حذف حبه‌ها و غلات که مواد غذایی هستند که به احتمال زیاد توسط خرگوش رد می‌شوند، برداشته می‌شوند (شکل ۱.۸ را ببینید). یک پوند (۰.۴۵ کیلوگرم) از هر جیره باقیمانده (بدون حبه و غلات) برای آنالیز فرستاده شد. ارقام برجسته نشان­دهنده نسبت معکوس کلسیم: فسفر هستند.

1. NB. سطح A حداقل ۰.۴۴ درصد کلسیم برای حداکثر ash استخوان و تراکم استخوان تعیین شد (چاپین و اسمیت، ۱۹۶۷ الف).

* سطوح کلسیم کمتر از ۰.۴ درصد برای خرگوش، حداقل سطح پیشنهاد­شده توسط انجمن پژوهش ملی (۱۹۷۷) و الزامات تغذیه خرگوش‌ها است.

** سطح کلسیم کمتر از ۲۲ درصد حداقل رژیم غذایی مورد نیاز خرگوش‌هاست که توسط چاپین و اسمیت (۱۹۶۷ الف) تعیین شده است.

چاپ مجدد از هارکورت-براون (۱۹۹۶) با مجوز از بایگانی دامپزشکی

بنابراین سطح کلسیم رژیم غذایی اهمیت دارد. نیاز به کلسیم برای خرگوش‌ها تعیین شده است (چاپین و اسمیت، ۱۹۶۷ الف). به این ترتیب که حداقل ۰.۲۲ درصد کلسیم برای رشد نرمال و میزان ۰.۴۴ درصد برای کلسیفیکیشن استخوان نیاز است. برای خرگوش‌های خانگی سطح ۰.۶ تا ۱.۰ توصیه شده است (لاوی، ۱۹۹۸). محتویات کلسیم و فسفر برخی عناصر تشکیل­دهنده غذای خرگوش در جدول ۱.۴ خلاصه شده است.

فسفرها

فسفر عملکرد فیزیولوژیکی زیادی دارد. فسفر همبستگی نزدیکی با کلسیم دارد و یک عنصر مهم برای استخوان است. این ماده در فسفو پروتئین، اسیدهای نوکلئیک و فسفر لیپیدها قرار داشته و نقش مهمی در متابولیسم انرژی ایفا می‌کند. جذب و دفع فسفر با ویتامین D تنظیم شده است. سطح فسفر در رژیم غذایی، جذب کلسیم را متأثر می‌سازد، به­طوری­که با فسفر پیوند یافته تا فسفات کلسیم غیر حلال را در روده تشکیل دهد. فیتات­هایی که در بسیاری از گیاهان به­ویژه غلات یافت می‌شوند، دربرگیرنده فسفری هستند که در دستگاه گوارش برخی گونه‌ها به دلیل فعالیت نشخواری یا تخمیر caecal رخ می‌دهد. بررسی‌ها نشان داده‌اند که فسفر فیتات در خرگوش‌ها موجود است (چیکه، ۱۹۸۷).

فیتات یا اگزالات­ها می‌توانند با کلسیم در روده پیوند یافته و نسبت کلسیم-فسفر را متأثر سازند. موجود بودن فسفر در یونجه پایین است (چیکه و همکاران، ۱۹۸۵). کمبود فسفر در حیوانات در حال رشد باعث نرمی استخوان و در حیوانات بالغ موجب osteomalacia می‌شود. در برخی نواحی که فسفر خاک کم است، حیوانات چرنده علائم “ویار” (اشتهای فاسد) را از خود نشان می‌دهند، به­ طوری­ که چوب، استخوان‌ها و سایر مواد خارجی را می‌جوند (مک دونالد و همکاران، ۱۹۹۶). کمبود فسفر در رژیم غذایی موجب hypophosphataemia شده و دفع کلسیم ادراری را افزایش می‌دهد. نسبت کلسیم-فسفر در رژیم غذایی، تراکم استخوان را مشخص می­کند.

و در ادامه:

در خرگوش‌ها، نسبت پایین ۱:۲ یا ۱:۳ نرخ رشد یا کلسیفیکاسیون استخوان را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه سطح فسفر رژیم غذایی زیاد باشد. اگر غلظت فسفر رژیم غذایی بیش از ۱ درصد باشد، تراکم استخوان کاهش می‌یابد. بسیاری از غلات میزان فسفر بیشتر از ۱ درصد دارند و نسبت کلسیم-فسفر کمتر از ۱:۱ است و بنابراین تراکم استخوان را متأثر می‌سازد. خرگوش‌ها در برابر نسبت بالای کلسیم-فسفر مقاوم هستند. با افزایش غلظت کلسیم با نسبت ۱۲:۱، نرخ رشد و تراکم استخوان تغییر نمی‌کند (چاپین و اسمیت، ۱۹۶۷ ب). حداقل فسفر موردنیاز برای استحکام مطلوب استخوان در خرگوش‌های در حال رشد ۰.۲۲ درصد است (متیو و اسمیت، ۱۹۶۱).

میزان کلسیم و فسفر برخی غذاهای رایج برای خرگوش‌ها

نوع غذا	آب (%)	ماده خشک (%)	کلسیم (% از ماده خشک)	فسفرها (% از ماده خشک)	نرخ کلسی: فسفر (تقریبی)	منبع بالا، متوسط و پایین کلسیم
یونجه	۱۰	۹۰	۱.۵	۰.۳۰	۵:۱	بالا
سیب	۷۹	۲۱	۰.۰۶	۰.۰۶	۱:۱	پایین
جو (غلات)	۱۱	۸۹	۰.۰۷	۰.۳۹	۱:۶	پایین
موز	۷۶	۲۴	۰.۰۳	۰.۱۱	۱:۳۶	پایین
بقولات کلیه	۱۰	۹۰	۰.۱۴	۰.۴۶	۱:۳	پایین
سبوس	۱۱	۸۹	۰.۱۶	۰.۱۴	۱:۱	پایین
نان	۳۶	۶۴	۰.۰۹	۰.۱۶	۱:۱۷	پایین
کلم	۷۸	۱۲	۰.۶۴	۰.۳۵	۲:۱	متوسط
کلاهک‌های هویج	۸۳	۱۷	۱.۹۴	۰.۱۹	۱۰:۱	بالا
خانواده هویج	۸۸	۱۲	۰.۳۷	۰.۳۲۵	۱:۱	متوسط
کرفس	۹۴	۶	۰.۶۶	۰.۴۷	۱:۱	متوسط
علف نخودی	–	–	۰.۸	۰.۶	۱:۱	متوسط
شبدر	۸۰	۲۰	۱.۴	۱.۳۰	۱:۱	بالا
قاصدک	۸۵	۱۵	۱.۳	۰.۴۶	۳:۱	بالا
چمن	۸۰	۲۰۵	۰.۵۰	۰.۳۷	۱:۱	متوسط
Goosegrass	–	–	۱.۵	۰.۴	۴:۱	بالا
کلم برگ	۸۵	۱۵	۱.۶۰	۰.۵۰	۳:۱	بالا
کاهو	۹۵	۵	۰.۸۶	۰.۴۶	۲:۱	متوسط
ذرت	۸۸	۱۲	۰.۰۴	۰.۲۸	۱:۷	پایین
جو دوسر	۱۰	۹۰	۰.۰۳	۰.۳۳	۱:۱۱	پایین
نخودفرنگی	۱۱	۸۹	۰.۱۲	۰.۴۱	۱:۳	پایین
آناناس	۷۵	۱۵	۰.۱۴	۰.۰۷	۲:۱	پایین
Shepherd’s purs	–	–	۰.۶	۲.۰	۳:۱	بالا
دانه‌های آفتابگردان	۸	۹۲	۰.۲۲	۰.۶۸	۱:۳	پایین
Sowthistle	–	–	۱.۵	۰.۵	۳:۱	بالا
خاربن سنان	–	–	۱.۸	۰.۴	۴:۱	بالا
شلغم روغنی	۸۸	۱۲	۰.۳۶	۰.۳۲	۱:۱	متوسط
شلغم	۹۱	۹	۰.۵۶	۰.۲۸	۲:۱	متوسط
گندم	۱۱	۸۹	۰.۱۶	۱.۱۴	۱:۷	پایین

در ادامه:

منبع مرجع: الزامات تغذیه­ای مزرعه لایو استوک (۱۹۷۶) شماره ۴؛ ترکیب Feedingstuffs انگلیسی: بازبینی روش و جداول (انجمن پژوهشی کشاورزی، لندن)؛ پی. چیکه (۱۹۸۷)، تغذیه و غذای خرگوش (انشارات آکادمیک، دیگیو گارسیا)؛ پی. مک دونالد و همکاران (۱۹۹۵)، تغذیه حیوان، پنجمین ویرایش (لانگمن، لندن)

نیاز تغذیه­ای فسفر برای نگهداری خرگوش‌های بالغ مشخص نشده است اما برای خرگوش‌های خانگی سطح ۰.۴ تا ۰.۸ درصد توصیه شده است (لاو، ۱۹۹۸). محتویات فسفر چمن و علوفه خشک کمتر از ۰.۴ درصد است (مک دونالد و همکاران، ۱۹۹۶) و با تغییر فصول تغییر می‌کند. سطح فسفر ممکن است به دلیل تفاوت در تأمین رژیم غذایی، عامل محدود کننده­ای در بسیاری از فرآیندهای متابولیک طبیعی باشد.

سایر مواد معدنی

نیاز تغذیه­ای منیزیم، منگنز، آهن، روی، مس و کبالت برای خرگوش‌ها تعیین شده است. نقش دقیق منیزیم در تغذیه خرگوش بسیار ناشناخته است ولی کمبود آن با ریزش و تغییرات بافت خز مرتبط است. کمبود منیزیم به­صورت آزمایشی باعث رشد ضعیف، hyperexcitability و تشنج شده است (چیکه، ۱۹۸۷). از لحاظ تئوری، مقادیر مازاد سبزیجات ایجادکننده گواتر مانند کلم و اسفناج بروکسل موجب کمبود ید می‌شود. این سبزیجات حاوی glucosinolates است که به تیوسیانات تبدیل می‌شود و می‌تواند موجب کمبود ید و گواتر شود. سطوح توصیه­ شده عناصر موردنظر، در باکس ۱.۵ ارائه شده است.

آنالیز غذای پیشنهادی برای خرگوش‌های خانگی بالغ:

•فیبر خام: >18 درصد
•فیبر غیر قابل هضم: > 12.5 درصد
•پروتئین خام:۱۲-۱۶ درصد
•چربی: ۱-۴ درصد
•کلسیم: ۰.۶-۱.۰ درصد
•فسفر: ۰.۴-۰.۸ درصد
•ویتامین A: 6000-10000 IU/kg
•ویتامینD: 800-1200 IU/kg
•ویتامین E: 40-70 mg/kg
•عناصر دنبال¬شده: منیزیم، ۰.۳ درصد؛ روی، ۰.۵ درصد، پتاسیم، ۰.۶ – ۰.۷ درصد

NB: بسیار مهم است اطمینان حاصل شود که خرگوش‌های در حال رشد کلسیم کافی دریافت می‌کنند. جیره‌های غذایی ترکیبی برای خرگوش‌های جوانی که به¬صورت گروهی نگهداری می‌شوند، مناسب نیستند زیرا امکان اطمینان از اینکه هر خرگوش رژیم غذایی متعادل مصرف می‌کند، وجود ندارد.

کلسیم و فسفر:

•میزان کلسیم مناسب در رژیم غذایی خرگوش‌ها اهمیت دارد.
•دندان‌های خرگوش تقریباً ۲ میلی متر در هفته رشد می‌کنند؛ بنابراین نیاز به تأمین کلسیم کافی دارند.
• کمبود کلسیم موجب کانی سازی ضعیف استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود. مقادیر مازاد کلسیم رژیم غذایی موجب ایجاد مقادیر زیاد رسوب کربنات کلسیم در ادرار شده و زمینه را برای ادرار sludgy و آماس مثانه فراهم می‌کند.
•حداقل میزان کلسیم برای کلسیفیکاسیون استخوان، ۰.۴۴ درصد است.
•خرگوش‌هایی که غلات و بقولات گزینشی مصرف می‌کنند، رژیم غذایی‌شان کلسیم کمی دارد.
•علوفه‌های خشک دارای کیفیت پایین، کمبود کلسیم یا ویتامین D یا هر دو را دارند.
•برخی میوه‌ها و سبزیجات ریشه مانند زردک و سیب، میزان کلسیم کمی دارند.
•یونجه حاوی میزان کلسیم بالایی است.
•چمن، علف‌های هرز و علوفه خشک حاوی کلسیم مناسب برای خرگوش‌ها هستند ولی با توجه به فصل این میزان متفاوت خواهد بود.
•عواملی مانند pH، فیتات، فسفات‌ها، اگزالات¬ها و چربی‌ها در لومن روده می‌تواند جذب کلسیم از روده را متأثر سازد.
•فسفر Phytate در خرگوش‌ها موجود است.

در این مقاله همه چیز در خصوص مواد معدنی مورد نیاز خرگوش (الزامات رژیم غذایی خرگوش) بررسی شد.

جهت دریافت مقالات بیشتر به وبسایت و پیج ما مراجعه کنید.

تذکر مهم : این مطلب برگرفته از کتاب طب خرگوش است.

بهترین کلینیک دامپزشکی تهران کجاست؟

کلینیک دامپزشکی روژان

۰۹۱۲۹۲۶۳۰۵۵- ۷۷۴۶۱۳